Сарны нөлөө ба мухар сүсэг

Хүн төрөлхтний соёл, иргэншилд cap онцгой, нууцлаг байр эзэлсээр ирсэн. Тиймээс ч хүн-чоно, галзуурал, сэтгэцийн өөрчлөлт, гай гамшгийг сарны нөлөөтэй холбосон түүх, яриа олон байдаг нь гайхахаар зүйл биш. “Бүтэн сарнаас л болсон байж таарна” гэлцэхийг дэлхийн хаанаас ч сонсч болно. Cap олон жилийн турш хүн төрөлхтөнд шинэ нууц дэлгээгүй. Харин гадаргаас нь ус илэрсэн тухай мэдээлэл өнгөрөгч долоо хоногт мэргэжилтнүүдийн анхаарлыг татав. Хачирхалтай нь, cap судлаачдыг сэргээсэн дээрх нээлттэй зэрэгцэн сартай холбоотой бас нэгэн сонирхолтой мэдээлэл цацагдсан нь cap мэс заслын үр дүнд нөлөөлдөггүйг тогтоосон судалгаа юм. Өнгөрөгч хугацаанд сарны нөлөө, тэр дундаа бүтэн сарны нөлөө хүний ааш араншин, бие махбодийг хэрхэн өөрчилдгийг тогтоох зорилготой олон тооцоо, судалгаа хийгдсэн ч олонхи нь сарны хүч болон хүний сэтгэл зүйг холбогч тодорхой сэжмийг олоогүй билээ.

Үлгэр домог өөрчлөгдөхгүй
Жилд хэдэнтээ тохиодог бүтэн сартай шөнө хүний сэтгэл зүй, ааш араншинд тэгтлээ нөлөөлдөггүйг орчин цагийн шинжлэх ухаан баталсаар атал сартай холбоотой мухар сүсэг, айдас, таамаг яагаад өнөө ч олны дунд түгээмэл хэвээр байна вэ? Мэргэжилтнүүдийн үздэгээр үүнд аливаад итгэхийг хүсдэг хүний төрөлх шинж хамаатай. Бүтэн сартай үдэш болсон хачирхалтай явдлыг сартай холбох нь бичигдээгүй хууль, бараг л соёл болжээ. Харин жирийн өдөр болсон явдлыг хүмүүс ердөө л жигтэй явдал гэнэ. Сэтгэл зүйчдийн тайлбарладгаар бүтэн сартай өдөр зарим хүн сэтгэл зүйн хувьд хямардаг нь урьтал санаа, анхны сэтгэгдэл аливаа үйл явдлын үр дүнд бүхнээс илүү нөлөөлдгийн жишээ. Далайн түрлэг хийгээд тэнгэрт үзэгдэгч сарны хөдөлгөөн өөрчлөгддөг зэрэг шинжлэх ухааны үндэслэлтэй тайлбар үнэндээ шинэ сартай ч холбоотой. Гэтэл шинэ cap гарах гарах үед буюу саргүй шөнөтэй холбоотой инээдэмтэй гэмээр түүх, яриа ховор байдаг нь хүний сэтгэл зүйн бэлтгэл, төсөөлөлтэй холбоотой гэж судлаачид үзжээ.

Дадал зуршил

Нэгэн видео үзэхэд сэтгэл мэдрэлийн хөгжлийн хоцрогдолтой (mental retardation) хүүхдийн хөгжилд амны хөндийн үйл ажиллагаа, хооллох ажиллагааг сайжруулснаар хөгжил нь хурдассан тухай клиникийн кейс-ийн тухай видео байсан юм.

Тухайн кейс судлагаанд ирсэн хүүхэд 3 настай, эм, анх 2005 оны 7 сард анх удаа ирсэнLarsen　хэв шинж, тархины саажилттайГол зовиур: Хооллох үйл ажиллагааг сайжруулах сургуулил хийхийг хүссэнАнх ирэхдээ: Шүдний цоорол (-),уруулаа жимийх чадвар сайн, Эрүүний сүүн үүдэн шүднүүдийн гажиг,үүдэн шүдний зуултаас болж үүссэн шаамий, эрүүний хажуу тийш хөдөлгөөн（-）, үүдэн шүдний хавиралт（++）, хооллох үед хэлний хөдөлгөөн сайн биш, п-гийн төрлийн авиа хааяа б-гийн төрлийн авиа буюу голдуу уруулын авиа л гаргадаг.Энэ хүүхдэд 10 сард хэл өндөрсгөх, зуулт өндөрсгөх аппарат тааруулж өгөхөд, хэлний байрлал өндөрсөн, зуулт өндөрссөнөөр шүд хавирах нь багассан5 хоногийн дараа эрүүний хажуу тийш хөдөлгөөн бий болсон, эрүүний хөдөлгөөн сайжирсан, п-гийн төрлийн авиа багасаж м-гийн төрлийн авиа ихэссэн, араа шүдээрээ зажлах нь ихэссэн, үүдэн шүдээрээ зажлах нь багассан.2005 оны 11 сард үүдэн шүдний зажлах хөдөлгөөн багасаж, эрүүний хажуугийн хөдөлгөөн ихэссэн2005 оны 12 сард авиа, дуудлага нь ойлгомжтой болсон2006 оны 4 сард хооллох сургуулилтын үед ярьдаг болсон байсан.Ээжийн сэтгэгдэл: хурдан сайн хоол идэж чаддаг болсон, шүд хавирах нь зогссон. Ярьж чаддаг болсноор зогсохгүй сургуульсан эмч хүртэл гайхмаар үр дүн өгсөн. Энэ нь сэтгэл мэдрэлийн хөгжил хурдассан, алхаж чаддаг болсон, mental age　нь өмнө нь 10 сартай байснаас энэ хагас жилийн дотор 3 насаар өсөж жирийн хүүхдийн насанд дөхсөн mental age-д хүрсэн байсан.Энэ видео-г үзэж байсаж дээд курсын ахын сэтгэл хөдлөн нүдэнд нь нулимс бүрэлзэн багшид ихээхэн талархан ингэж хэлж билээ." Эцэг эхийнхээ ачийг анх удаа хариулж чадах юм шиг санагдлаа."Тэр ахыг явсны дараа багш ийнхүү өгүүлж билээ. "Ах нь төрөлхийн хөгжлийн хоцрогдолтой учраас хэрэг болох болов уу гэж бодоод дуудсан юм. Кюшү-д хуралд явж байгаад нэгэн эмэгтэйчүүд, эх барихын эмчээс ийнхүү сонссон юм. Хүүхэд төрөхдөө өөрийн эцэг эхээ сонгож төрдөг. Хэрэв энэ тухай хүн болгон мэддэг бол Японд сүүлийн үед болоод байгаа эцэг эх нь хүүхдээ хүчирхийлэх, амийг нь бүрэлгэх зэрлэг явдлууд гарахгүй байх ч байсан юм билүү. Жишээ нь, нэгэн хүүхэд төрөхөөсөө өмнө нас барах байжээ. Бурхан түүнд 2 сонголт өгж. Чи жирийн эцэг эхийн хүүхэд болон төрвөл төрөх үедээ нас барна. Харин эх нь хөгжлийн бэрхшээлтэй гэр бүлд төрвөл амьдрана, гэжээ. Хүүхэд сүүлийн замыг сонгосон аж. Хүүхэд өсгөх хэдийгээр хүнд хүчир боловч эцэг эх өөрсдийг нь төрөхдөө хүүхэд нь сонгоод заяагдсан гэдгийг мэддэг бол яасан ч төвөгшөөж, хүүхдээ ад үзэж чадахгүй байх бизээ гэж манай багш нүдэндээ нулимс бүрэлзүүлэн ярьж байж билээ. Амьдралын тухай ингэж боддог бол хүмүүсийн нүдэнд янз бүрийн юм огт өөрөөр харагдах биз ээ" хэмээж байсан юм.Багшийн яриаг сонсоод шүдний эмчийн мэргэжил цоорсон шүдийг янзалж, шүдгүй болсон хүнд хиймэл шүд хийх, яах ч аргагүй болсон шүдийг авахаар зогсдоггүй юм байна даа гэж өөрийн эрхгүй бодогдож байсан юм. Эрүүлийг хамгаалах яамны ажилтан ч бай, эмч ч бай, асрагч ч чадахгүй зөвхөн шүдний эмч болсноор л бусдын хүрч чадахгүй газар хүрэн хүний амьдралд өөрчлөлт хийж, сайныг бүтээж чаддаг юм байна гэдгийг багшийнхаа ажлаар дамжуулан мэдрэх шиг болсон.

Сонирхолтой санагдсан яриануудаас

Хүүхдийн мэдэрхүй эхийн гэдсэнд байхаас эхлээд төрөөд 3 нас хүртэл хамгийн эрчимтэй хөгждөг бололтой. Ялангуяа амтлах мэдэрхүй төрснөөс 3 нас хүртэл хөгждөг. Өөрөөр хэлбэл 0-3 насанд хүүхэддээ янз бүрийн амтыг маш сайн тогтоож цаашид ямар амтанд дуртай болох вэ гэдэг нь энэ үед шийдэгддэг ажээ. Иймээс багаасаа чихэрлэг юм их идэж өссөн хүүхэд бүх амьдралаараа бусад хүмүүстэй харьцуулахад чихэрлэг юманд илүү дуртай байна. Их давстай хоол идэж өссөн хүүхэд том болсон ч хоолондоо их давс хийхгүй бол давстай юм шиг мэдэрдэггүй аж. Үүнтэй адил зөвхөн миний ойлгож байгаагаар (махны амтыг умами гэдэг) багаасаа мах идэж өссөн монголчууд маань махгүй хоол амтгүй санагдаад байх нь аргагүй юм болов уу. Харин амт султай юм идэж өссөн бол том болоод янз бүрийн амтыг ялгахдаа сайн болдог юм байна. Иймээс Японд хүүхдийг бага наснаас нь амт султай болон хатуу зөөлөн, уян харимхай гэх мэт байдалтай янз бүрийн хоол идүүлэхийг зөвлөдөг юм байна.Ингэснээр байгалийнх нь амтыг нь илүү тогтоолгох, хэлний ба зажлуурын мэдэрхүйг хөгжүүлдэг гэнэ. Магадгүй тийм ч учраас япон хэлэнд амтыг илэрхийлэх маш олон үг байдаг юм болов уу. Цаашид амьдралын зуршлаас үүдэх өвчнөөс сэргийлэхэд багаасаа мэдэрсэн амтны ой тогтоолт чухал үүрэг гүйцэтгэнэ гэсэн үг.
Бургер, шарсан төмс буюу фастфуд, бэлэн хоол зэрэг маш хүчтэй амтлагчтай хоолыг хүүхэддээ багаас нь бүү өгөөрэй. Амьдралын зуршлын өвчнүүдээс сэргийлнэ.
Мөн 4 -5 нас хүртэл нь газтай ундаа бүү уулгаарай, 4 нас хүртэл нь чихэр шоколадыг долоо хоногт ганц удаа ч юм уу огт өгөхгүй байсан ч болно. Эдгээр байхгүй байсан ч гэсэн хүүхэд тань эрүүл амьдарч чадна. Мөн яс, шүдтэй холбоотой асуудлууд ирээдүйд гарах магадлал буурна.
Янз бүрийн навчин болон үндсэн ногоонуудыг их идүүлж байгаарай. Лууван, навчин ногоонд агуулагдах чухал тэжээлийг хоолоороо хангалттай авж эрүүл чийрэг амьдарч чадна. Ирээдүйд хавдараар өвчлөх магадлал эрс буурна.
Давс султай (ирээдүйд даралт ихсэх өвчнөөс сэргийлж чадна), янз бүрийн хэмжээгээр хэрчсэн, хатуулагтай хоол өгөөрэй гэж ээж аав болох гэж байгаа хүмүүст захья. Мөн ойролцоогоор хүүхэд гартаа тааралдсан бүхнийг амандаа хийгээд байдаг нь орчингоо танихдаа амны мэдэрхүйгээрээ антенн хийдэг ажээ. Хүүхэд багаасаа хуруугаа хөхдөг. Энэ нь ямар үед хөхөж байгаасаа хамаараад сайн муу талуудтай байдаг.Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхэд хуруугаа бага хөхдөг ба тэр хэвээр нь дасгал хийлгэхгүй орхивол юм хүлээн авах чадвар цаашид ч хоцрогддог ажээ. Ийм тохиолдолд хүүхдийн араа шүдийг гартал эцэг эх нь араа шүд гарах буйлны хэсгийг өдөрт ядаж нэг удаа ч болов хуруугаараа зөөлөн зүлгэж дасгах хэрэгтэй аж. Ингэснээр дасгал огт хийж үзээгүй ба хийж үзсэн хүүхдийн хөгжлийн түвшин эрс ялгаатай байдаг гэсэн судалгаа байдаг. Мөн хэвийн өсөж бойжиж байгаа хүүхдэд ч ийм дасгал хийх нь ашигтай аж. Учир нь 2 нас дөхөөд буюу араа шүд нь ургаад ирэхээрээ хүүхэд амандаа хүргүүлэхээс дургүйцдэг болдог ба үүнээс ээж нь хүүхдийнхээ шүдийг угаахад бэрхшээлтэй болдог гэнэ. Шүд нь ургаагүй байсан үеэс нь хуруугаа болон сойз хүргэж дасгаснаар энэ асуудал шийдэгдэхэд дөхөм болно. Харин сойзыг шүд нь цухуйсан үеэс нь эхэлж дасгахыг зөвлөе.Хүүхэд тэгвэл хэдэн нас хүртлээ хуруугаа хөхөхийг зөвшөөрөх вэ? Японд шүдний эмч нар 2 нас хүртэл гэдэг байна. Яагаад гэвэл хүүхдийн араа шүд гарч ирэхээр эрүүний яс бэхжиж эхэлдэг. Энэ үе хүртэл хуруу хөхөх нь зогсвол эрүү тагнайн яс цаашлаад нүүрний хэлбэр эрүүл хөгждөг гэнэ. Харин зогсохгүй бол тагнай болон шүдний байршилд өөрчлөлт орж орсгой, хэвийн үед ам нь байнга онгорхой байдалд хүрдэг. Мөн уруул нүүрний булчингууд суларч цаашид ч янз бүрийн муу үр дагавар авчирдаг ажээ. Уруул нь зузаан гурвалжин уул хэлбэртэй хэвийн үед онгорхой байвал уруулын булчин сул гэж тодорхойлж болох юм шиг байна лээ. Ийм тохиолдолд үлээвэр хөгжим тоглох зэрэг уруул чангалах дасгал хийлгэхийг зөвлөдөг.Өнөөдөртөө ингээд түр завсарлая.

Сэтгэл мэдрэлээ чангалах

Бидний невроз гэж их ярьдаг сэтгэл мэдрэлийн байдал дотроо янз янз байдаг.（Невроз гэхдээ орчин үеийн оношны нэршлээс хасагдан өөр нарийн нэршлээр солигдсон）Үүнээс зарим сэтгэл мэдрэлийн өвчнийг маш сонирхолтой аргаар эмчилдэг ба тэр нь маш үр дүнтэй байдаг гэнэ. СонирхуулахадМоритагийн эмчилгээ гэсэн арга байдаг гэнэ.Өвчтөнд энэ аргын тухай танилцуулан зөвшөөрсний үндсэн дээр эхэлдэг ба хэрэв бүтэхгүй гэж өвчтөн өөрөө шийдвэл хэзээ ч хамаагүй дундаас нь зогсоодог.Эхний 7 хоног: заавал хэвтрийн байдалд өнгөрөөнө. Бие засах зорилгоор хөл дээрээ босох боловч бусад үед унтана. Өвчтөн ч ууц нуруу өвдлөө, болохгүй байна гээд л янз бүрээр үглэх боловч нэг ч гомдлыг нь үл тоомсорлохгүй боловч нэг ч тохиромжтой хариу өгөхгүй. Ямар ч утгагүй хариу өгөөд, за одоо унтаарай гээд л яваад өгнө. Өвчтөний бүх зовлон гомдлыг 24 цаг сонсох боломжгүй учраас өдрийн тэмдэглэл бичүүлнэ. Юу ч хамаагүй бичсэн болно хэмээнэ. 2 янзын тэмдэглэл бичүүлэн эмч нь нэгийг нь уншин коммент бичих хооронд өвчтөн нөгөөхийг нь ашиглан хоорондоо солилцоно. Коммент бичихдээ тохиромжгүй буюу жишээ нь " голын хөвөөнд хонь бэлчинэ" ч гэх юм уу гомдлолтой нь огт хамаагүй юм бичиж өгнө.Хоёр дахь 7 хоног: амархан нэг төрлийн ажил хийлгэнэ. Унтаж, идэхээс бусад бүх цагт өдөржингөө өвсийг 1 см-ийн хэмжээтэйгээр гараараа нэг нэгээр нь таслах ч юм уу, цаас нугалах ч юм уу, цаасаар уут хийх ч юм уу өдөржингөө хийлгэнэ.Гурав дахь долоо хоногт хүнд ажил хийлгэнэ. 1 м диаметр 2 м гүнтэй нүх ухуулах ч юм уу. Хийгээд дууссаны дараа буцаагаад булуулна. Хажууд нь яг ижилхэн нүх ухуулна.Сүүлийн долоо хоногт энгийн амьдралд буцаж орох дадлага хийнэ.Ийм маягаар биеэ хөдөлгөсөн 単純作業 удаан хугацаагаар хийж эцсийг нь үзэхэд маш сайн эмчилгээний үр дүн өгдөг ба гаж нөлөө бараг үүсдэггүй. Гаж нөлөө үүсэхээр хүн энэ эмчилгээг угаасаа дийлэхгүй дундаасаа хаядаг гэнэ.Тийм болохоор стрессдээд, бухимдаад байвал гэрээ цэвэрлэх, шалаа угаах зэрэг биеэ хөдөлгөсөн ажил хийн дуусахад сэтгэл чинь онгойх болно. Хүн өрөөнийхөө шалны талыг нь угаагаад талыг нь угаалгүй орхидоггүй биз дээ гэнэ ээ.Ээж намайг завгүй байсан ч хичээлийнхээ дундуур босоод шалаа угаачихаж бай, ингэж бай гээд л байдаг байсан учрыг нь одоо л ойлголоо. хэхэ. Спортоор хичээллэх ч бас үр дүнтэй.Яагаад биеэ хөдөлгөх нь сэтгэл мэдрэлд нөлөөлдөг вэ гэвэл хэдийгээр бие тархины удирдлагын дагуу ажилладаг ч, тархи өөрөө ч гэсэн эрхтэн юм болохоор биеэ сонсдог. Угаасаа feedback явагдан бие чинь тархийг чинь бас удирдаж байна гэсэн үг. Тархиа шууд удирдаж чадахгүй бол биеэ дайчилж биеэрээ дамжуулж тархиа удирдаарай. Өөрөөр хэлбэл сэтгэлээ удирдаж чадахгүй бол биеэ хөдөлгөөд хэлбэрдэх 形から入る гэх юм уу даа. Нохойноос айдаг бол нохойнд дуртай юм шиг толгойг нь илэх ч гэх юм уу. Нохойноос хол явах боломжгүй бол шүү дээ.Наттод дургүй бол дуртай юм шиг амтархан идэж байна гэж бодоод идээд байвал дуртай болно гэсэн үг хэхэ.Хистери гэдэг үгийг нийгэм ихэвчлэн сөргөөр хүлээж авдаг. Стресстэй асуудал, шийдэж боломгүй асуудал зэргээс болж гэнэт босож чадахаа болих, явж чадахаа болих, хэлгүй болох зэрэг албаар бус мөртлөө янз бүрийн шинж тэмдэг илэрдэг. Японы Мичико хатан ч гэсэн залуудаа хэлгүй болсон гээд мэдээллээр их шуугилдаж байсан ба энэ үед сэтгэл мэдрэлийн бүх эмч байдлыг нь сонсоод шууд л биед илэрдэг хистери байна гэж дотроо оношлож байсан гэдэг. Гэвч нэг ч сонинд хистери гэдэг үг гараагүй ба шаал өөр өвчний талаар сонинд тавьж байсан гэнэ. Мэдээллийг бичиж байсан хүн нь хүртэл худлаа юм бичиж байгаагаа мэдэж байсан байх гэдэг.Үүний бас нэг жишээ нь, Вьетнамын дайны үед Америкийн цэргүүдийг фронт руу илгээхээс өмнөх өдөр ч юм уу их илэрдэг өвчин байсан гэнэ. Өөрөөр хэлбэл амиа аврахын тулд бие нь урвал үзүүлдэг гэсэн үг. Энэ талаар Орос-Японы дайны үед сэтгэл мэдрэлийн нэг эмч энэ өвчний эмчилгээ бол хистери илэрсэн ч фронт руу явуул гэж тэмдэглэсэн байдаг. Огт юм хийхгүй байснаас тулалдсан нь аврагдах магадлал арай өндөр учраас бие нь өөрийгөө аврахын тулд зүгээр болдог байсан байх гэж орчин үеийн эмч нар ярьцгаадаг

Хүний зан аашийн өөрчилөлт

Нэг. Өтлөх үеийн сэтгэл мэдрэлийн өвчний улмаас хүний зан ааш өөрчлөгдөх Гол илрэл нь гэвэл, хэрэг явдалд хэтэрхий эмзэг хандах, ажиг сэжил ихтэй болох, хань найзаа хардаж атаархах, гэр ахуйн эд хогшлоо хулгайд алдахаас айх зэрэг болно. Сэжиглэж байгаа этгээдийн дийлэнх нь ойр хавийнх нь хүмүүс байдаг юм байна.

Хоёр. Настайчуудын дүйнгэ өвчний улмаас хүний зан ааш өөрчлөгдөх Гол илрэл нь гэвэл, хөдөлгөөн удааширч, санаачлагагүй болох, үгээ давтаад мартамтгай болох, юм хүмээ мартах, цээжлэх чадвар муудсаны улмаас өөрийн эд хогшлоо хулгайд алдлаа гэж сэжиглээд энэ нь даамжраад ирэхээрээ дүйнгэ өвчинд нэрвэгддэг байна.

Гурав. Тархины артерын судас хатуурсны улмаас хүний зан ааш өөрчлөгдөх Эхлээд мэдрэлийн ядаргаа юм шиг байж байгаад дараа нь гэнэхэн, аминчхан, алжуу залхуу болж, ёс суртхуунаар дутагдан даамжраад ирэхээрээ судасны шигдээс үүсч, санаа сэтгэл тогтворгүй болж, ямар ч учир шалтгаангүйгээр уйлах инээх зэрэг сэтгэлийн хөдөлгөөн илэрдэг байна.

Дөрөв. Паркинсон өвчний улмаас хүний зан ааш өөрчлөгдөх Үйл ажиллагаа хөдөлгөөн нь дөхөмгүй болсноос ааш зан муутай болдог бөгөөд амархан сандарч бухимдан, санаачлагагүй байдалд орж, хэзээд өөрийгөө зөвтгөж, юм л бол дургүйцэж, сэжиглэж, оюуны чадавхи нь илт буурдаг.

Тав. Цусны хатуурлын улмаас хүний зан ааш өөрчлөгдөх Цусны хатуурах өвчинтэй хүний 2/3 нь оюуны чадавх муутай байдаг. Үүний доторх 1/4 нь сэтгэлээр унаж, нөгөө 1/4 нь баяртай, 1/10 нь хэт их сэтгэлийн хөдөлгөөнтэй байдаг байна.

Зургаа. Саажихтай холбоотой дүйнгэ өвчний улмаас хүний зан ааш өөрчлөгдөх Саажихтай холбоотой дүйнгэ өвчин бол төв мэдрэлийн системийн тэмбүү өвчний халдвараас буй болсон тархины нэг зүйлийн архаг үрэвсэл юм. Энэ нь голдуу үг дуугүй явах, амьдралд итгэл алдрах, үзэл ухамсар нь улмаар назгайрах байдлаар илэрдэг байна.

Долоо. Дотоод шүүрлийн өвчний улмаас хүний зан ааш өөрчлөгдөх Энэ нь санаа сэтгэл тогтворгүй болох, адгаж яарах, бухимдах, харших, сэжиг таавар нь нэмэгдэх зэрэг байдлаар илэрдэг байна.

Найм. Спиртэд хордсоны улмаас хүний зан ааш өөрчлөгдөх Ийм хүн аминцар, хэлсэн үгээ олонтоо давтдаг, санаа сэтгэл нь тогтворгүй, цээжлэх чадвар нь буурч, ойлгох, магадлах чадавх нь тааруухан байдаг.

Ес. Гавал гэмтсэнээс хүний зан ааш өөрчлөгдөх Гавал нь гэмтсэнээс болоод хүний үг яриа олон болж, сэтгэлийн хөдөлгөөн ихсэж, агсан тавих, зөрүүдлэх, хэрцгий догшин зан гаргах, худал хэлэх, хулгай хийх, уйлах, хувийн ашиг хайх зэрэг янз бүрээр авирладаг байна. Арав. Унадаг өвчний улмаас хүний зан ааш өөрчлөгдөх Унадаг өвчинтэй хүний сэтгэхүй нь удаан, ямар ч сонирхолгүй, хэвшмэл бодолтой, гол үгээ олж хэлдэггүй, жижиг сажиг юмыг их юм болгож үздэг. Зарим хүний ааш зан нь маш догширч, хайр найргүй эл эсгүй болж, өшөө хонжон санаж явдаг. Сэтгэлийн хөдөлгөөнөө дарж чадахгүй болохдоо хүнээс өө сэв эрж дайрч давшилдаг. Энэ бол цөм оюуны чадавх нь буурч байгаагийн угтвар юм.

Top Psychological Thrillers Movies

Identity (2003)
Description: Strangers from all different walks of life: a limo driver escorting a movie star, parents with a young son, a cop transporting a convict, a prostitute, a young couple, and a motel manager are caught up in a nasty rainstorm, stuck at a motel in desolate Nevada. Soon they realize they may be at the motel for another reason when one by o Strangers from all different walks of life: a limo driver escorting a movie star, parents with a young son, a cop transporting a convict, a prostitute, a young couple, and a motel manager are caught up in a nasty rainstorm, stuck at a motel in desolate Nevada. Soon they realize they may be at the motel for another reason when one by one, people start getting killed off. As tensions flare and fingers are pointed, they have to get to the bottom of why they're there. Meanwhile in an undisclosed location, a psychiatrist is trying to prove the innocence of a man accused of murder in an eleventh hour trial. How these two through-lines are related can only be found in Identity.

The Butterfly Effect (2004)
Description: Evan Treborn has lost track of time. From an early age, crucial moments of his life have disappeared into a black hole of forgetting, his boyhood marred by a series of terrifying events he can’t remember. What remains is the ghost of memory and the broken lives around him--the lives of his childhood friends, Kayleigh, Lenny and Tomm Evan Treborn has lost track of time. From an early age, crucial moments of his life have disappeared into a black hole of forgetting, his boyhood marred by a series of terrifying events he can’t remember. What remains is the ghost of memory and the broken lives around him--the lives of his childhood friends, Kayleigh, Lenny and Tommy. Throughout his childhood, Evan was under the care of a psychologist who encouraged him to keep a journal, detailing the events of his day-to-day life. Now in college, Evan reads from one of his journals and finds himself thrust suddenly, inexplicably back in time. He comes to realize that the notebooks he keeps under his bed are a vehicle by which he can return to the past and reclaim his memories. But these recollections only leave Evan feeling responsible for the damaged lives of his friends, most crucially that of Kayleigh, his childhood sweetheart who he continued to love into adulthood.Determined to do something now that he was incapable of doing then, Evan purposely travels back in time, his present-day mind occupying his childhood body, in an attempt to re-write history and spare his friends and loved ones these traumatic experiences.

The Machinist (2004)
Description: Trevor Reznik is a lathe-operator who suffers from insomnia and hasn't slept in a year. Slowly, he begins to doubt his sanity as increasingly bizarre things start happening at work and at home. Haunted by a deformed co-worker who no one seems to think exists, and an ongoing stream of indecipherable Post-It notes he keeps finding on hi Trevor Reznik is a lathe-operator who suffers from insomnia and hasn't slept in a year. Slowly, he begins to doubt his sanity as increasingly bizarre things start happening at work and at home. Haunted by a deformed co-worker who no one seems to think exists, and an ongoing stream of indecipherable Post-It notes he keeps finding on his fridge, he attempts to investigate what appears to be a mysterious plot against him and, in the process, embroils two women in his madness.

Memento (2000)
Description: Leonard Shelby (Guy Pearce) wears expensive, European tailored suits, drives a late model Jaguar sedan, but lives in cheap, anonymous motels, paying his way with thick wads of cash. Although he looks like a successful businessman, his only work is the pursuit of vengeance: tracking and punishing the man who raped and murdered his wife Leonard Shelby (Guy Pearce) wears expensive, European tailored suits, drives a late model Jaguar sedan, but lives in cheap, anonymous motels, paying his way with thick wads of cash. Although he looks like a successful businessman, his only work is the pursuit of vengeance: tracking and punishing the man who raped and murdered his wife. His suspicions dismissed by the police, Leonard's life has become an all-consuming quest for justice. The difficulty, however, of locating his wife's killer is compounded by the fact that Leonard suffers from a rare, untreatable form of memory loss. Although he can recall details of life before his "accident", Leonard can't remember what happened fifteen minutes ago, where he is, where he's going or why.A former insurance investigator, Leonard is keenly aware of his handicap. Moreover, he's got the discipline to compensate as well as the motivation-the cruel memory of his beloved wife's last moments. Haunted by what he's lost, he's re-built his life out of index cards, photographs, file folders, charts, tattoos and obsessive habits that stand in for memory, fixing him in space and time and connecting him to his mission. Out of necessity, Leonard must rely on others despite being thoroughly ill-equipped to assess either their motives or basic decency.

Hard Candy (2005)
Description: A smart charming teenage girl, Hayley probably shouldn't be going to the local coffee shop to meet Jeff, a 30-something fashion photographer she met on the internet, but before she knows it, she's mixing drinks at Jeff's place and stripping for an impromptu photo shoot. It's Jeff's lucky night. But Hayley isn't as innocent as she look A smart charming teenage girl, Hayley probably shouldn't be going to the local coffee shop to meet Jeff, a 30-something fashion photographer she met on the internet, but before she knows it, she's mixing drinks at Jeff's place and stripping for an impromptu photo shoot. It's Jeff's lucky night. But Hayley isn't as innocent as she looks and the night takes a turn when she begins to impose a hard-hitting investigation on Jeff in an attempt to reveal his possibly scandalous past.

The Game (1997)
Description: Nicholas Van Orton is a shrewdly successful businessman who is accustomed to being in control of each facet of his investments and relationships. His well ordered life undergoes a profound change, however, when his brother Conrad gives him an unexpected birthday gift that soon has devastating consequences. An intense, heart-stopping t Nicholas Van Orton is a shrewdly successful businessman who is accustomed to being in control of each facet of his investments and relationships. His well ordered life undergoes a profound change, however, when his brother Conrad gives him an unexpected birthday gift that soon has devastating consequences. An intense, heart-stopping thriller from David Fincher (Seven).For the follow-up to his dark crime thriller SEVEN, director David Fincher decided to remain in a film noir vein. The result is THE GAME, a fast-paced cinematic roller-coaster ride that stars Michael Douglas as Nicholas Van Orton, a joyless San Francisco investment banker who receives an unusual birthday present from his estranged younger brother, Conrad (Sean Penn). The gift enrolls Nicholas in CRS (Consumer Recreation Services), a company that designs elaborate real-life games for each specific participant. As the game begins, the reluctant Nicholas becomes the victim of a series of pranks that quickly turn malicious and dangerous. Stripped of his finances and convinced that he can trust no one, Nicholas realizes that this game may be an attempt to steal his fortune and leave him for dead. In a desperate bid to regain his life, Nicholas infiltrates CRS in order to uncover the secrets of the mysterious organization. Douglas is perfect playing the uptight businessman Nicholas, cleverly riffing on his Oscar-winning performance as the cold-blooded Gordon Gekko in WALL STREET. Fincher's Kafkaesque carnival show is an exercise in taut filmmaking that mischievously pulls a seemingly endless supply of rugs out from under both Nicholas and, even more impressive, the viewer....

Rear Window (1954)
Description: The weather is getting hotter, and photographer Jefferies (Jimmy Stewart) is stuck in his apartment with a broken leg and nothing to do--that is, nothing to do but spy on his neighbors through their open windows across the way in the apartment complex. There's an attractive and scantily clad dancer, a songwriter, a lonely woman, and t The weather is getting hotter, and photographer Jefferies (Jimmy Stewart) is stuck in his apartment with a broken leg and nothing to do--that is, nothing to do but spy on his neighbors through their open windows across the way in the apartment complex. There's an attractive and scantily clad dancer, a songwriter, a lonely woman, and the Thorwalds, a bickering couple, among others. But when Mrs. Thorwald disappears, Jefferies is sure that something's wrong. Soon, despite the warnings of his girlfriend, Lisa (Grace Kelly), and his motherly nurse, Stella (Thelma Ritter), Jefferies has out his binoculars and telephoto lens and is studying his neighbor "like a bug under glass." However, looking in from the outside might not be as safe as Jefferies assumes.

The Silence of the Lambs (1991)
Description: Young FBI agent Clarice Starling is assigned to help find a missing woman to save her from a psychopathic serial killer who skins his victims. Clarice attempts to gain a better insight into the twisted mind of the killer by talking to another psychopath Hannibal Lecter, who used to be a respected psychiatrist. FBI agent Jack Crawford Young FBI agent Clarice Starling is assigned to help find a missing woman to save her from a psychopathic serial killer who skins his victims. Clarice attempts to gain a better insight into the twisted mind of the killer by talking to another psychopath Hannibal Lecter, who used to be a respected psychiatrist. FBI agent Jack Crawford believes that Lecter who is also a very powerful and clever mind manipulator have the answers to their questions to help locate the killer. Clarice must first try and gain Lecter's confidence before he is to give away any information.

Secret Window (2004)
Description: Mort Rainey, a successful author, is passing through a hard period in his life. After catching his wife sleeping with another man, they separate and he moves away from the city to somewhere in the country. One day a man appears at his door, presenting himself as John Shooter, and accuses Mort of copying a story from him. Although Mort Mort Rainey, a successful author, is passing through a hard period in his life. After catching his wife sleeping with another man, they separate and he moves away from the city to somewhere in the country. One day a man appears at his door, presenting himself as John Shooter, and accuses Mort of copying a story from him. Although Mort believes things can be solved once he shows Shooter the original version, which had appeared two years before Shooter's version, written in 1997, while Rainey's was published in early 1995. He can't seem to be able to get an original copy in the time limit set by Shooter. Strange things then start happening that prevent him from receiving the needed original, and Mort tries to find out who Shooter really is and if he is responsible for the things that have been happening.

Psycho (1960)
Description: Phoenix officeworker Marion Crane is fed up with the way life has treated her. She has to meet her lover Sam in lunch breaks and they cannot get married because Sam has to give most of his money away in alimony. One Friday Marion is trusted to bank $40,000 by her employer. Seeing the opportunity to take the money and start a new life, Phoenix officeworker Marion Crane is fed up with the way life has treated her. She has to meet her lover Sam in lunch breaks and they cannot get married because Sam has to give most of his money away in alimony. One Friday Marion is trusted to bank $40,000 by her employer. Seeing the opportunity to take the money and start a new life, Marion leaves town and heads towards Sam's California store. Tired after the long drive and caught in a storm, she gets off the main highway and pulls into The Bates Motel. The motel is managed by a quiet young man called Norman who seems to be dominated by his mother.

Mr. Brooks (2007)
The story follows a man with a murderous alter ego. Moore will play a tough detective whose devotion to her craft catches the attention and respect of the serial killer she is hunting, which leads to a symbiotic relationship.

Fight Club (1999)

Description: You're young. You have an easy, well-paid desk job. You have a condo, Swedish furniture, artistic coffee tables and a fridge full of condiments. Yet you feel emotionally and spiritually empty. You eventually find comfort in going to support groups for leukemia and cancer victims when there's nothing wrong with you until they're hijack You're young. You have an easy, well-paid desk job. You have a condo, Swedish furniture, artistic coffee tables and a fridge full of condiments. Yet you feel emotionally and spiritually empty. You eventually find comfort in going to support groups for leukemia and cancer victims when there's nothing wrong with you until they're hijacked from you by another faker. Then you meet Tyler Durden, a man that shows you that not only can you live without material needs but that self-destruction, the collapse of society and making dynamite from soap might not be such a bad idea either.

Red Dragon (2002)
Description: Based on the novel by Thomas Harris, RED DRAGON stars Edward Norton as Will Graham, the intuitive ... Full DescriptionFBI agent who captured the notorious Hannibal "the Cannibal" Lecter (Anthony Hopkins). When another killer, dubbed "the Tooth Fairy," begins a series of bizarre, seemingly random killings, the no Based on the novel by Thomas Harris, RED DRAGON stars Edward Norton as Will Graham, the intuitive ... Full DescriptionFBI agent who captured the notorious Hannibal "the Cannibal" Lecter (Anthony Hopkins). When another killer, dubbed "the Tooth Fairy," begins a series of bizarre, seemingly random killings, the now-retired Graham reluctantly agrees to aid in the investigation. In order to get further into the mind set of the murderer, Graham consults the imprisoned Lecter, who offers cryptic commentary that the determined agent must decipher. However, the Tooth Fairy himself, Francis Dolarhyde (Ralph Fiennes), is also in contact with the infamous epicurean, and the case soon develops into a deadly cat-and-mouse game, with Lecter deviously playing both sides. Rather than attempting to remake MANHUNTER--Michael Mann's 1986 adaptation of RED DRAGON starring William L. Petersen as Graham and Brian Cox as Lecter--or recreate the monster-movie atmosphere of HANNIBAL, director Brett Ratner wisely chooses to focus on the character-driven specifics of the first Hannibal Lecter novel. As in THE SILENCE OF THE LAMBS, the unblinking Hopkins makes the most out of his screen time as the eloquent yet terrifying former forensic psychologist. Norton is excellently understated as the talented investigator, while Fiennes explores the full range of his conflicted character, from a sensitive man-child to a methodical psychopath. These key performances are enhanced by strong supporting turns by Emily Watson, Philip Seymour Hoffman, Harvey Keitel, and Mary-Louise Parker. Ratner's capable direction extends to his choice of crew, which includes SILENCE OF THE LAMBS screenwriter Ted Tally and production designer Kristen Zea, as well as MANHUNTER cinematographer Dante Spinotti. This collection of talent combines to create an engaging and eerie thriller that brings the Hopkins-as-Lecter trilogy full circle.

Pi (π) (1998)

The Talented Mr. Ripley (1999)
Description: Plot synopsis: Young Tom Ripley (Damon) is sent to Italy to convince reckless playboy Dickie Greenleaf (Law) to return back home to his rich family. Instead, the pair become friends and spend their days idling on the beach and partying at nightclubs. Tom, who is poor, soon gets used to this wealthy lifestyle. After Dickie gets bored w Plot synopsis: Young Tom Ripley (Damon) is sent to Italy to convince reckless playboy Dickie Greenleaf (Law) to return back home to his rich family. Instead, the pair become friends and spend their days idling on the beach and partying at nightclubs. Tom, who is poor, soon gets used to this wealthy lifestyle. After Dickie gets bored with Tom and tries to brush him off, Tom devises a plan to get rid of Dickie and steal his life.

Mulholland Dr. (2001)
Description: After a brutal car accident in Los Angeles, California, Rita (Laura Elena Herring) is the sole survivor but suffers mass amnesia. Wandering into a strangers apartment downtown, her story strangely intertwines with Betty Elms (Naomi Watts), a perky young woman in search of stardom. However, Betty is intrigued by Rita's situation and is After a brutal car accident in Los Angeles, California, Rita (Laura Elena Herring) is the sole survivor but suffers mass amnesia. Wandering into a strangers apartment downtown, her story strangely intertwines with Betty Elms (Naomi Watts), a perky young woman in search of stardom. However, Betty is intrigued by Rita's situation and is willing to put aside her dreams to pursue this mystery. The two women soon discover that nothing is as it seems in the city of dreams.

Flightplan (2005)
Description: Like a lot of stylishly persuasive thrillers, Flightplan is more fun to watch than it is to think about. There's much to admire in this hermetically sealed mystery, in which a propulsion engineer and grieving widow (Jodie Foster) takes her 6-year-old daughter (and a coffin containing her husband's body) on a transatlantic flight aboar Like a lot of stylishly persuasive thrillers, Flightplan is more fun to watch than it is to think about. There's much to admire in this hermetically sealed mystery, in which a propulsion engineer and grieving widow (Jodie Foster) takes her 6-year-old daughter (and a coffin containing her husband's body) on a transatlantic flight aboard a brand-new jumbo jet she helped design, and faces a mother's worst nightmare when her daughter (Marlene Lawston) goes missing. But how can that be? Is she delusional? Are the flight crew, the captain (Sean Bean) and a seemingly sympathetic sky marshal (Peter Sarsgaard) playing out some kind of conspiratorial abduction? In making his first English-language feature, German director Robert Schwentke milks the mother's dilemma for all it's worth, and Foster's intense yet subtly nuanced performance (which builds on a fair amount of post-9/11 paranoia) encompasses all the shifting emotions required to grab and hold your attention. Alas, this upgraded riff on Hitchcock's The Lady Vanishes (not to mention Otto Preminger's Bunny Lake is Missing) is ultimately too preposterous to hold itself together. Flightplan gives us a dazzling tour of the jumbo jet's high-tech innards, and its suspense is intelligently maintained all the way through to a cathartic conclusion, but the plot-heavy mechanics break down under scrutiny. Your best bet is to fasten your seatbelt and enjoy the thrills on a purely emotional level -- a strategy that worked equally well with Panic Room, Foster's previous thriller about a mother and daughter in peril. --Jeff Shannon

The Number 23 (2007)

Carrey becomes obsessed with a novel that he believes was written about him. As his obsession increases, more and more similarities seem to arise.

Saw (2004)
Description: A young man named Adam wakes to find himself chained to a rusty pipe inside a decrepit subterranean chamber. Chained to the opposite side of the room is another bewildered captive, Dr. Lawrence Gordon. Between them is a dead man lying in a pool of blood, holding a .38 in his hand. Neither man knows why he has been abducted, but instru A young man named Adam wakes to find himself chained to a rusty pipe inside a decrepit subterranean chamber. Chained to the opposite side of the room is another bewildered captive, Dr. Lawrence Gordon. Between them is a dead man lying in a pool of blood, holding a .38 in his hand. Neither man knows why he has been abducted, but instructions left on a microcassette order Dr. Gordon to kill Adam within eight hours. If he fails to do so, then both men will die; Dr. Gordon’s wife, Alison, and his daughter will also be killed. Recalling a recent murder investigation by a police detective named Tapp, Dr. Gordon realizes he and Adam are the next victims of a psychopathic genius known only as “Jigsaw.” With only a few hours left to spare, they must unravel the elaborate puzzle of their fate in the midst of mounting terror. The killer has provided them with only a few clues and two handsaws--too weak to break their steel shackles, but strong enough to cut through flesh and bone.

Top ten list of suspense movies

With most suspense movies, we can figure out whodunit or where the plot is headed by the middle of the movie. Rare is the movie that can keep you perched on the edge of your seat and wondering what twists the plot will take until the very last second of the movie. The following ten suspense movies are these rare movies that had us talking for weeks after.

Se7en

Most people (women, especially) rushed out to see this movie merely because Brad Pitt was in it, but much to our delight it turned out to be a master in its genre. Brad Pitt stars alongside Morgan Freeman as two big city cops who are searching for a serial killer who kills people based on the biblical seven deadly sins. The film begins in an instant with the cops investigating the first of the series as a morbidly obese man is found dead after having been forced to eat himself to death (gluttony). The audience knows all of the seven deadly sins will be represented in some way, but nothing can prepare us for the climactic finale.

Silence of the Lambs
This is one of those movies that can cross many genres, including horror and drama, but it serves best as a suspense. Jodie Foster stars as a rookie FBI agent who is investigating a serial killer named Buffalo Bill who kills and skins women. She is being helped by a locked-up serial killer played perfectly and maniacally by Anthony Hopkins. By the end, we are rooting for both Jodie Foster and, oddly enough, Anthony Hopkins’ character.

The Usual Suspects
I doubt any other plot of a movie has been played so flawlessly as in The Usual Suspects. A crippled man played brilliantly by Kevin Spacey tells the story of a group of criminals who are all killed while performing a final job together. As the only survivor of this group, he speaks of what went down as well as the lethal man known only as Keyser Soze. The ending is probably one of the most unexpected plot twists in cinematic history. It has been said that after filming wrapped on this movie, even the actors in it did not know who the real Keyser Soze was.

Sixth Sense
This brilliant movie centers around a psychologist who is treating a young boy who feels he sees and hear the dead. As the young boy must come to terms in dealing with the dead people who endlessly follow him around, the psychologist must come to terms with his own failing marriage. The climax will make you want to watch the movie again to see how you could have missed the clues all along.

Psycho
The shower scene alone is enough to get Psycho on this list of suspenseful thrillers. This movie is about a young woman racing away from her old life to start a new one. On the way she makes a stop at a hotel run by a quiet young man who is a little too obsessed with his mother.

The Others
The Others is a movie about a young woman living in a lonely large house with her two children who are allergic to the sun. She is forced to close all of the drapes in the house and leave no door unlocked, lest the children die from exposure to the light. Noises are heard in the attic and the family starts to become convinced the house is haunted by menacing spirits. The audience will not be expecting the ending.

Rear Window
No top ten suspenseful movie list can be complete without Alfred Hitchcock making at least one appearance. This classic whodunit centers around a wheelchair-bound man who, in his boredom, takes up looking out his window and spying on his neighbors across the way. One night he convinces himself that his neighbor has committed murder and has a friend come help him investigate.

Primal Fear
This is a must-see simply for the brilliance of the script. A young and sympathetic altar boy, played by Edward Norton, has been accused of killing a priest. His lawyer must do his best to get him off the hook, but no one will be expecting the ending.

What Lies Beneath
Again, this is one of those movies that can be easily placed in the horror genre, but does better as a suspense movie as the audience will not be expecting the shocking conclusion. Michelle Pfeiffer and Harrison Ford star as a perfect couple, until Michelle Pfeiffer’s character begins to feel their home is haunted by a young woman who was recently killed. She begins a quest to find out who this woman was and why she is being haunted by her.

Fight Club
Yet another Brad Pitt movie finds its way to a top ten list. Brad Pitt and Edward Norton star as two friends who start a “fight club” where guys can get together and vent out their frustrations by fighting. The club starts to grow out of control as it takes the nation by storm and turns into something a bit more sinister.

Сэтгэл гэдэг эрхтэн элэг шиг үрэвсэж

Сэтгэл гэдэг эрхтэн толгой шиг өвдөж

Сэтгэл гэдэг эрхтэн ходоод шиг цоорч

Сэтгэл гэдэг эрхтэн зүрх шиг зогсдог

Б.Галсансүх

МЭДРЭЛИЙН ЯДАРГАА

Олон хүн энэ өвчинд шаналгадаг, бие нь эрүүл мөртлөө, сэтгэл санааны хувьд үнэхээр ядаргаатай, ахнаарал тал тал тийшээ сарнина, өөрийн хяналт сулардаг, биеэ барих, үгээ цэнэх зэрэг нь энэ өвчний үед бараг байхгүй болно. Ядаж шөнө нойр хүрэхгүй заавал нойрны эм уух эсвэл ном унших хэрэг гарна, өглөө хар үүрээр сэрээд тонгочиж гарна. Ер нь л олон өвчин дотроос нилээд тамтай нь. Энэ өвчинд хамгийн их юм боддог ухаантай, түүнийхээ төлөө шаргуу зүтгэдэг хүмүүс эсвэл хийх ажилгүй дандаа толгойгоо хэрэгтэй хэрэггүй зүйл бодож гашилгадаг хүмүүс эзэлдэг юм болов уу гэж... Яахав клиник тодорхойлолт энэ тэрээр бол үүсэх шалтгаан, илрэх хэлбэр, эмчилгээ гээд олон юм байгаа. Эргэн тойронд маань ийм өвчинтэй, түүнийгээ эмчилж чаддаггүй, эмчилгээгээ дур мэдэн хийдэг хүмүүс, үйлчлүүлэгчид ч байдаг. Мэдрэлийн ядаргааг стрессээс тусдаа ангид ойлгох хэрэгтэй шүү, үүний талаар ИХ ХОТЫН ӨВЧИН гэсэн бичлэгт тодорхой бичсэн байгаа.Мэдэрлийн ядаргаа хаанаас үүсдэг вэ? Суугаа ажилтай, биеийн хүчний ажил бага хийдэг, ер нь хөдөлгөөний дутагдалтай нөхдүүдэд ихэвчлэн илэрдэг.Мэдрэлийн ядаргаатай гэж өөрийгөө оношлох юм бол яаралтай түүнээс салах хэрэгтэй. Гэхдээ шуугиантай гэзэр пиво уугаад, хэн нэгэнд би ядаргаанд орчлоо гэж хичнээн яриад үүнийг эмчилчихгүй, өөрөөр үзэх хэрэгтэй. Ер нь сэтгэл санаагаа хөдөлгөөн болгож гарах гээд тодорхойлчихвол дөхөм юм байнаа

Ая тух стрессийн шалтгаан

Мөнгөгүй байх нэг зовлон, мөнгөтэй байх хоёр зовлон гэдэг. Тэгвэл үүнтэй адил XXI зууны нэгэн гаж ойлголт нь тохь тухийг дагаж, сэтгэлээ тавгүйтүүлэх юм.Хүн биологийн зүй тогтлоороо долоо хоногт хэдхэн цаг ажиллах ёстой. Гэтэл бид долоо хоног хэрхэн өнгөрч буйг ч анзаарах сөхөөгүй шахам ажилладаг. Энэ нь мэдрэлийн системийг муутгадаг.
Стресс гэгч мэдрэлийн гаралтай өвчин XX зууны үед бий болсон гэсэн яриа байдаг. Харин стрессийн мөн чанар болсон мэдрэлийн ядаргаа, уур бухимдал үргэлжид байсаар ирсэн. Тиймдээ ч бидний өвөг дээдэс ан гөрөөгөө бусдад булаалгах ч юм уу алдах үедээ уур бухимдлаа барьж дийлэхгүй зодоон тулаанд уриалж, ялан дийлснийхээ дараа тайвширч стрессээ тайлдаг байсан бус уу? Тэгвэл орчин үеийн хүн төрөлхтний нийгэмд үүссэн нэгэн гаж ойлголт нь стресс гэгчтэй “танилцаад” удаагүй мэтээр тайлбарлаад байгаад оршино. Тухайлбал, хүн хэдийчинээ тохилог орчныг бүрдүүлнэ, тухайн орчиндоо төдийчинээ тавгүйтнэ гэсэн үг. Мөн стресс ойрын 20 жилд хүний үхлийн гол шалтгааны нэг болсон. Өнөөгийн нийгэмд бухимддаггүй, стрессгүй хүн ховор болж. Энэ асуултад Оросын сэтгэл судлалын шинжлэх ухааны дэд эрдэмтэн Алексей Фалеев ийн хариулжээ.
-Хүний удамшил зүйг судлаачдын тогтоосноор орчин үеийн хүн 150 мянган жилийн өмнөөс шинэ зүйл болон хөгжсөн. Энэ нь хүн 150 мянган жилийн өмнө оршиж байсан амьдралын хэв маягт гайхалтай зохицно гэдгийг илтгэсэн энгийн баримт. Гэтэл тэр үед хүмүүст айх аюул ердөө хоёр байж. Араатнууд болон хөрш нутагладаг дайснууд. Энэ хоёр эсрэг талынхнаас болгоомжлон хариу үйлдэл үзүүлэхийн тулд хүнд дайрах, зугтах гэсэн хоёр л арга байсан. Мэдээж боломжийн санагдсан зүйл рүүгээ дайрна, боломжгүй зүйлээсээ зугатна.
-Гэхдээ мэдээж энэ хоёр замын нэгийг сонгоход мэдрэмж, оюун ухаанаа өндөр төвшинд байлгах хэрэг гардаг байсан байх. Харин физиологийн төвшинд биемахбодид ямар өөрчлөлт гардаг байсан бол?
-Стрессийн дааврыг үйлдвэрлэгч бүхэл бүтэн үйлдвэр ажилладаг байсан гэхэд хилсдэхгүй. Юун түрүүнд булчингууд аяндаа чангарна. Ингэснээр зүрхний цохилт хурдасч, артерийн даралт дээшилнэ. Стрессийн дааврууд элэг, булчинд буцалж буй амьтны цардуул /гликоген/-ийг буталснаар цусан дахь, сахар/ глюкоз/, тосны төвшин дээшилдэг. Энэ үед стрессийн үед ямар ч хэрэггүй хоол боловсруулах болон дархлааны системийн үйл ажиллагаа зогсонги байдалд орно. Стресс гэгчийг тодотгож буй эдгээр урвалууд хувьслын явцад боловсрогдсоор байсан ч бидний өвөг дээдэст хүй нэгдлийн зэрлэг нийгэмд амь зуун амьдралаа үргэлжлүүлэхэд нь тусалдаг байж.
-Өнөө үед хүмүүс зэрлэг араатныг ангуучилж, догшин махчдаас нуугдахаа больсон. Тийм болохоор биемахбодид нь ямар өөрчлөлт гарч байгаа бол?
-Стресст үзүүлэх бидний төрөлх урвал сайн зүйл бус харин ч зовлон болж эргэсэн. Хамгийн энгийн жишээ татахад, автозамын түгжээнд орсон хүн агшин зуурт уурлан, биемахбодидоо дээр дурьдсан эртний хүмүүсийнх шиг урвалуудыг үүсгэдэг. Үүнийхээ зэрэгцээ биемахбодийн ямар ч хөдөлгөөн хийдэггүй. Тийм болохоор энергийн тэрхүү нөөцөө гадагшлуулж чаддаггүй. Ингэснээр тухайн хүний даралт ихэссэн хэвээр хэдэн цагийн турш үргэлжлэн цусанд нь буцалсан өөх тос судасны хананд бэхлэгдэн үлддэг. Иймэрхүү мэдрэл шалгасан үйлдлүүд хаа сайгүй ажил дээр, гудамжинд хэнд ч элбэг тохиолдох болсон. Тэр ч атугай зурагт үзэх, сонин унших, хооллох зуураа ажил ярих зэрэг нь биеийн хөдөлгөөн шаарддаггүй болохоор мөн л стрессийг өдөөсөн үйлдлүүдэд тооцогдоно.
-Гүн стресс ямар аюултай вэ?
-Энэ нь хүнийг сульдаан ядрааж, сэтгэн бодох чадварыг буурахад хүргэдэг. Энэ үед хүний тархины хамгийн чухал эд эсүүд 7-15 хувиар цөөрдөг. Гүн стресс тархины хэмжээг ч багасгадаг. Ийм байдалтай явсаар байвал “клиник сэтгэл гутрал”-тай гэсэн оноштой болно. Ийм оноштой хүмүүс сүүлийн жилүүдэд нэмэгдсээр байгаа. Тухайлбал, АНУ-д 100 жилийн дотор сэтгэл гутралын өвчтэй гэсэн оноштонууд 70 дахин өссөн гэсэн тоо баримт бий.
-Бидний амьдрал эрт үеийнхнээс хол тасарч хүний амьдралын аятай тухтай, зөв байдлыг дээд зэргээр хангасан гэж тооцогддог. Гэтэл яагаад хүмүүс ийм их стресстэй байдаг юм бол?
-20 жилийн турш стрессийн талаар судалгаа хийн ажиллаж буй олон улсын эрдэмтдийн багийнхны гаргасан дүгнэлт үнэхээр гайхширмаар байсан. Хоёр, хоёр өдрийн хуваариар ажилладаг хүмүүс стрессээс хавьгүй хол байдаг нь эрдэмтдийн судалгаагаар тогтоогджээ. Өөрөөр хэлбэл, хоёр өдөр ажиллачихаад хоёр өдөр хүссэнээрээ амарч чаддаг хүмүүс стрессгүй амьдарч чадах аж. Тэгэхээр стрессийг хүнд байгалиас заяасан ажил, амралтаа зохицуулах ёстойн дохио гэж ойлгож болох юм. Гэтэл орчин үед ажил хэрэгч хүмүүс, менежерүүд хэрхэн цаг наргүй ажилладаг билээ дээ? Мэдээж төрөлх зохицлоосоо гажих юм бол стресст өртөх нь дамжиггүй.
-Гэхдээ л өнөөдөр хүмүүсийн дийлэнх нь оюуны хөдөлмөр эрхэлж байгаа. Харин эртний хүмүүст заримдаа хэдэн цагаар ч хамаагүй ойгоор гүйх шаардлага гардаг байсан…
-Канадын МакМастер их сургуулийн сэтгэл судлаачид оюуны хөдөлмөр биеийн хөдөлмөрөөс хавьгүй хүнд гэдгийг судалгаагаар тогтоосон байдаг шүү дээ. Тийм болохоор энэ талаар тайлбарлах, маргах зүйл үгүй.
-150 мянган жилийн хугацаанд орчин үеийн хүнд тайван, аз жаргалтай амьдрахад нь өөр ямар зүйлс хүчтэй өөрчлөгдсөн бол?
-Маш сөрөг хүчин зүйл бий болсон. Эртний хүн 40-50 хүний бүрэлдэхүүнтэй бүлэгт нэгдэн амьдардаг байсан. Энэ бүлэг хүмүүс бүгд хоорондоо цусан холбоотой, бие биеэ талаар нэгд нэгэнгүй мэддэг байсан. Хэн нэгэн үл таних этгээд тэдний бүлэгт нэгдэх юм уу тэдэн дээр ирэх үед тухайн хүн ямар ч үед тус бүлгийнхний хувьд аюулт хүн хэвээр байх болно. Тиймдээ ч эртний хүмүүсийн хувьд үл таних хүнтэй нүүр тулан учрах нь үхэлд ч хүргэж болох хэрэг байдаг байв. Одоо ч эл сэтгэхүй бараг өөрчлөгдөөгүй. Бид яг л эртний хүмүүс шиг танихгүй хүнийг асар их стресстэйгээр хүлээн авдаг.
-Тэгвэл бид чинь хэрхэн амьдрах болж байна аа? Түм түжигнэсэн их хотын гудамжаар алхам бүртээ шинэ хүнтэй таарна, ажил дээр ч шинэ хүмүүс…
-Хүний сэтгэл зүй болон оюун ухаан ертөнцийг шууд хүлээн авдаггүй гэсэн баримтыг санах нь зүйтэй. Хүн хүрээлэн буй орчноо хүслээрээ өөрчилж болно. Стресс дийлэнхдээ хүний өөрийнх нь бодол, хүслээс үүсдэг. Өөрөөр хэлбэл, янз бүрийн агшинд стресс үүсэх нөхцлийг өөрөө бүрдүүлэх үү үгүй юү гэдгээ шийдвэрлэж чадна. Хүний сэтгэл хөдөлгөсөн ямар нэг зүйл дээр нэг хүн уурлан бухимдаж стресстэж байхад нөгөө хүн инээмсэглэн тоглож, стрессийг зайлуулж байдаг. Тийм болохоор стрессийн эсрэг зогсоё гэж байгаа бол тухайн хоромхон зуурт болж болох сөрөг зүйлийг тэвчээд ч юм уу хөнгөнөөр тусган зайлуулж чаддаг байх хэрэгтэй. Эс тэгвээс агшин агшнаар стресс нэмэгдсээр нэг л өдөр хүнд хэлбэрийн сэтгэцийн өвчтэй болохыг

Доктор Юрий Щербатых: Хамгийн хар нүгэл бол атаархал

-Эрдэмтэд үхлийн долоон нүглийг тодруулж, үүслийн шалтгаан мөн чанар, үр дагаврыг нь тайлбарлаж байна-Өмнө нь нүглийн тоо найм байсан
Москвагийн Хүмүүнлэг-эдийн засгийн их сургуулийн сэтгэл судлалын тэнхимийн профессор, биологийн ухааны – доктор Юрий Щербатыхийн “Үхлийн долоон нүгэл” нэртэй шинжлэх ухааны баримтат өгүүллийн ном хэвлэгджээ. Орчин үед нийгмийн сэтгэл зүйд нийтлэг ажиглагдах болсон атаархал, бардамнал, сувдаг сэтгэл, шуналт зан, уур хилэн, харамч зан, гуниг гутрал зэрэг долоон нүгэлт араншинг зохиогч тус бүрд нь тоочин учир шалтгааныг нь тайлбарласан аж. Энэ долоон нүглийн талаар “КП” сонины сурвалжлагч зохиогчтой ярилцжээ.-Юрий Викторович, христийн шашинд нүглийг яагаад үхлийн гэж тодотгодог юм бэ. Атаархал, шуналаас болж хүн амиа алдамгүй л юм?
-Аливаа нүглийг үйлдэгч этгээд шашны сургаал ёсоор сэтгэл зүрхээ мөхөлд хүргэсэн гэж тооцогддог. Нүглийн тухай санамжууд дөрвөн мянган жилийн өмнө зохиогдсон эртний Египетийн “Амьгүйчүүдийн ном”-д анх бичигдсэн байдаг. Атаархал, бардамнал, уур хилэн, садар явдал, гуниг гутрал зэрэг нүглийг хүн амьдралынхаа үед хэрэгжүүлэх юм бол түүнд үхлийн хар зам бурхнаас захиалагддаг тухай номлосон байдаг.Үхлийн хар нүглүүдийн анхны жагсаалтыг шашны номлогч Евагария Понтийский гаргаж байсан.VII зууны үед аугаа Григорий пап уг жагсаалтыг бага зэрэг өөрчлөн найман нүглийн тодорхойлолтыгнийтлүүлсэн байдаг. Үхлийн хар нүглийн тухай номлолыг шашны нэрт номлогч Фома Аквинский(XIII зуун) анх олноо танилцуулснаар олны хүртээл болж эхэлсэн.
Улаан нүдний өвчин
-Хар нүглүүдийг яг нарийн жагсаагаагүй хэдий ч хамгийн хүнд, хатуу гэж тооцогддог нүгэл бий юу?
-Би хувьдаа атаархлыг хамгийн муухай нүгэл гэж үздэг. Хамгийн хорт мэдрэмж бол энэ. Хэрэв бардамнал, шунал тачаал тухайн хүндээ тодорхой хэмжээгээр сэтгэл ханамж авчирдаг бол атаархал амьдралыг бүхэлд нь хордуулах сөрөг энергийг хүнээс ялгаруулж байдаг. Атаархал амьдралын сайн сайхан бүхнийг муу муухай болгож тухайн хүний хувийн болон эргэн тойронд байгаа хүмүүсийнх нь баяр баясгаланг ч үгүй хийх хар нөлөөтэй. Түүнээс гадна хүмүүс “нүглийн нүдийг гурилаар хуурна” гэдэг шиг атаач зангаа бусдаас нуух гэж бусад нүглийг бий болгодог. Үнэн хэрэгтээ атаархал бол бусдын юмыг илүүд үзсэн мөхөс сэтгэлгээ. Хэн ч бусдаас дор орж, өрөвдөлтэй байдалд харагдахыг хүсдэггүй шүү дээ.
-Энэ нүгэл зөвхөн зовлон дагуулдаг юм бол яагаад хүмүүс үүнээс ангижирч чаддаггүй юм бол? Тэр ч атугай зарим хүн атаархал байх нь зүйтэй гэдэг.
-Атаархал олон янз. Дан хар сүүдэртэй “хар” атаархал гэж байхад өөр хүний баяр жаргалын төлөө төрдөг “цагаан” атаархал бас буй. “Атаархал” гэдэг үг латинаар livor буюу “хөх” гэсэн утгыг агуулдаг. Эртний ромчууд атаархлаас болж “хөхөрсөн” гэж ярьдаг байсан бол оросууд “ногоорсон” гэдэг байсан. Харин хятадууд улаан өнгийг илүүд үздэг болохоороо атаархлыг “улаан нүдний өвчин” гэж нэрлэдэг.
Мөнгөний атаархал
-Атаархал нас ахих тусам буурдаг нь анзаарагддаг. Энэ юутай холбоотой юм бол?
-Тиймээ, энэ үнэн. Хүн 60 наснаасаа хойш атаархах нь багасдаг гэдгийг судалгаагаар тогтоосон. Магадгүй хүн хөгшрөх тусмаа амьдралын үнэ цэнийг эерэгээр ойлгож, заавал бусдаас хараат байж, бусадтай өөрийгөө харьцуулалгүй өөрт тохиолдсон энгийн бүхнээс баяр баясгалан авч эхэлдэг байх. Мөн хүссэн бүхэн нь санаснаар болохгүй юм гэсэн гоморхлыг хэлэхээ больж хувь заяатайгаа эвлэрдэг байх. Атаархал 18-25 насныхан болон залуу хүмүүст илүү ажиглагддаг. Тэд бүхнийг нэг дор өөрийн болгох хүсэлтэй байдаг. Тиймдээ ч залуучууд алдар хүнд, эрх мэдэл, мөнгө зэрэг амжилтын бусад үзүүлэлт зөвхөн шаргуу хөдөлмөрийн үр дүн гэдгийг ойлгож, үүний төлөө хичээдэггүй мөртлөө амжилттай яваа бусдад атаархаж богино хугацаанд ямар нэг аргаар мөнгө, эрх мэдэлтэй болох сон гэж мөрөөддөг.
-Тэгвэл эрэгтэй, эмэгтэй хүмүүс тус бүрдээ юу юунд илүү атаархдаг бол?
-Европын орнууд, тэр дундаа Оросын ард иргэдийн дунд явуулсан судалгаанаас харахад, эмэгтэйчүүд эрчүүдийн анхаарал өөрөөс нь өөр эмэгтэйд төвлөрөх үед илүү атаач сэтгэлтэй болдог нь харагдсан. Дараа нь эмэгтэйчүүдийн атаархал нийгэмд эзлэх байр суурь, албан тушаал, унах унаа, өмссөн зүүсэн дээр илэрдэг болох нь тодорсон. Харин эрчүүдийн дийлэнх нь хамтрагч, найз нөхдийнхөө албан тушаалын дэвшилд эмзэглэдэг. Мөн танил эрчүүд нь баяжих, чамин машин худалдаж авах зэрэгт ихэд түгшин атаархдаг байна.
Өвлөгдсөн атаархал
-Ер нь атаархал гэгч энэ зүйл хүн төрөлхтөнд хэрхэн бий болсон юм бол?
-Атаархлын үүслийг төрөлхийн, олдмол гэсэн хоёр хувилбараар тодорхойлдог. Нэг дэх хувилбарыг тодорхойлбол удамшлын замаар хүнд өвлөгдсөн залхуурлын нэг хэлбэр бөгөөд хувьслын явцад өмнөх үеэс дараагийн үедээ үлдэн халдварласаар атаархлын шинжтэй болсон. Өөрөөр хэлбэл залхуурал,атаархал гэдэг нь нэг зүйлийн хоёр тал. Гэхдээ төрөл төрөгсөддөө атаархдаг байсан эртний хүмүүс эл чанарынхаа ачаар өөрийгөө боловсруулах, хөдөлгөх эрч хүчтэй байдаг байсан. Бараг атаач зангийнхаа хүчээр бусдаас илүү амь зуудаг байсан төдийгүй үр хүүхэддээ ч эл чанараа өвлүүлэн үлдээдэг байсан. Тухайлбал, нэгэн анчин хөрш зэргэлдээх өөрөөсөө илүү анчинд атаархсандаа маш оновчтой хүчирхэг нум, сум хийн ангийн араас шаргуу хөөцөлддөг болсноор омгийнхоо хамгийн шилдэг анч бол.сон байх жишээтэй. Мөн энэ үед эмэгтэйчүүд ч гоо үзэсгэлэнгээрээ өрсөлдөж эрчүүдийн анхаарлыг татах гэж тэмцэлддэг байсан гэж байгаа. Өрсөлдөгч эмэгтэйчүүдээс дээр гарах гэж элдэв гоёл чимэглэлийн зүйлс бодож олон “гангардаг” байсан төдийгүй амтат хоол хийх, илүү уян наалинхай аашлах зэргээр ч өрсөлддөг байсан.
-Дээрх онол ерөнхийдөө нийтлэг юм. Гэхдээ өрсөлдөгчөө ямар тулаанд дуудсан биш дээ яахаараатийм хар чанар гэгддэг нь ойлгомжгүй юм. Нөгөө онолыг сонирхуулаач?
-Нийгмийн олдмол атаархлын онол арай л олон өрсөлдөгчтэй. Учир нь хүн ийм занг нийгмийн амьдрал дундаас өөрөө бий болгодог болохоор олон талтай. Эцэг, эх хүүхдээ хүмүүжүүлэхдээ бусад хүүхдүүдтэй тогтмол харьцуулан, бусдын хүүхдийг магтан үлгэр жишээ ав гэснээр хүүхдийнхээ цэвэр ариун сэтгэлийг өрсөлдөөний талбар болгож атаархлын нүглийг хуримтлуулах эх үүсвэрийг тавьдаг. Тиймээс хүүхэд бусадтай өөрийгөө харьцуулдаг болж, өөртөө ямар ч сайн нөлөөгүй атаач занг зузааруулсаар байдаг. Энэ нь өөртөө итгэх итгэлгүй, үлгэр жишээ авмаар хүнийг үл хүндэтгэх, өө сэв хайх зэрэг гаж сэтгэлгээтэй болгодог.
-Атаач хүмүүс сөрөг тал руугаа чиглэсэн “сэтгэл зүйн хор” ялгаруулдаг гэх юм. Энэ нь эрүүл мэндэд аюултай юу?
-Бараг л үгүй дээ. Тухайн атаач хэчнээн их сөрөг бодол өрсөлдөгч рүүгээ илгээлээ ч бүх муу зүйл нь өөрт нь л үлдэнэ. Цаад талд ямар ч нөлөөгүй. Атаархал бусад сөрөг эмоцитой адил мэдрэлийн системийг идэвхжүүлж, артерийн даралтыг нэмэгдүүлж, хоол боловсруулах эрхтэний хэвийн үйл ажиллагааг алдагдуулдаг.
-Тэгэхээр атаархал ходоодны шархлаа үүсгэдэг гэдэг нь оргүй биш бололтой?
-Мэдээж. Тиймээс хэн нэгэнд атаархахаасаа өмнө, “дэмий атгаг санаа агуулах уу, эрүүл мэндээ хохироох уу” гэж өөрөөсөө асуух хэрэгтэй.
-Атаархлыг үхлийн хар нүглийн жагсаалтад шал дэмий оруулсан гэж танд бодогдохгүй байна уу?
-Урлаг, спорт, шинжлэх ухаанд амжилт гаргахад атаархал багагүй түлхэц болдог шүү дээ. Тэр ч атугай хүн төрөлхтний хөгжил дэвшилд атаархал багагүй үүрэг гүйцэтгэсэн гэж би боддог. Жишээ нь, хүмүүс шувуунд атаархаж онгоц, загасанд атаархаж шумбагч завь бүтээсэн болов уу…Атаархал бүтээлч, өрсөлдөөнтэй бол мэдээж сайн л даа. Гэвч бүхнийг амжих, бүтээн босгох хүч, тэвчээр хангалтгүйн улмаас дэмий шаналлын “хар” атаархал болж хувирдаг. Хамгийн тод жишээ бол Сальерийн тухай домог. Тэрбээр өөрт заяасан чадвараа ашиглан хөгжүүлж чадаагүй мөртлөө Моцартадатаархан хордуулсан гэж яригддаг.

Академич Георгий Сытин

Паспорт дээрээ 88 настай ч биологийн нас маань 40-
Олон улсын шинжлэх ухааны академийн академич, анагаах ухаан, сэтгэл судлал, философи, сурган хүмүүжүүлэх ухааны доктор Георгий Сытин хүн хэрхэн 150 хүртэл наслах нууцыг мэддэг. 1980-аад оны хүн домог болсон тэрбээр амьдралынхаа бүхий л нууцаас дэлгэж, залуу насаа хэрхэн уртасгах, элдэв өвчнөөс яаж ангижрах тухай “КП” сонинд дэлгэжээ.
-68 насандаа эцэг болсон-
“Өдгөө 88 нас хүрч байна. Өөрийгөө мэдрэх мэдрэмж гайхалтай, даралт 120/ 80, зүрхний цохилт 72, ажлын чадвар өндөр, 66 насандаа анх удаа гэрлэж 68 насандаа охинтой, 70 насандаа хүүтэй болсон. Оросын Шинжлэх ухааны эрдэмтдийн шинжлэн тогтоосноор биологийн нас 40 орчим байна гэсэн” гэж доктор Сытин яриагаа эхлүүлсэн юм. Тэрбээр гадаад төрхөөрөө мэдээж 40 настай мэт харагдахгүй. Гэхдээ насыг нь мэдэхгүй хүнд 68 орчим настай харагдана. Түүний ажлын өрөөнд компьютер, дүрс бичлэгийн камер, дуу бичих төхөөрөмж, зэрэг сүүлийн үеийн бүхий л хэрэгцээт техникүүд байна.
Тархинд өгөх сэтгэл зүйн цохилт
Сытин 1980-аад оны үед эрүүлжих зөвлөмжийн эмхтгэл гаргаж олон нийтийн таашаалд хүрч алдаршжээ. “Би эрүүл, би аз жаргалтай, би бүхнийг чадна” гэсэн зарчмаар хүн өөрийгөө байнга цэнэглэж, шинээр сэргээж байх хэрэгтэй гэж доктор зөвлөдөг. Тухайлбал түүний зүрх эмчлэх зөвлөмжөөс эш татахад “зүрх, цусны эргэлтийн судсыг удирдагч тархины төв хэсэг, мэдрэлийн эсүүд маань эрчимтэй ажиллаж байгаа, цаашид ч улам сайжирч тогтвортой ажилласаар байх болно” гэх мэтээр оюун санаагаа эрүүлжүүлэх.
Сытиний эдгээр зөвлөмжийг хүн тогтмол хуурцагнаас сонсч, номноос нь уншсанаар эд эрхтнээ оюун санаагаараа хөгжүүлж, таагүй зүйлсээс ангижирч чадах юм.- Эдгээр зөвлөмжийг хүн сонссоноор өөрийгөө дотроос нь харж эхэлнэ. Дотоод сэтгэлэээрүүлжүүлж, ариусган чангатгаснаар бие махбодио удирдаж эрүүл байх чадвартай болно гэж
Гэхдээ хүний сэтгэл санааны нөлөөлөл, оюун санаа бие махбодид хэрхэн гайхалтай нөлөөлдөг тухай ойлголтыг би анх шинжлэх ухаанд оруулсан. Оюун санаа гэдэг материаллаг зүйл, оюуны эл матери бие махбодид хязгааргүй нөлөө үзүүлдгийг би туршилтаар баталсан. Тухайлбал, үүний тод жишээ йогийн дасгал. Хүний биеийг халуун галаар түлж, хурц шилний үзүүр, хутгаар зүссэн ч хор хөнөөлгүй байдаг шүү дээ. Оюун санаагаараа бүхнийг удирдаж элдэв өвчнөөс ангижрах, мөнхийн залуу амьдралаахадгалах эрчүүдийн хүч чадал, эмэгтэйчүүдийн гоо сайхныг хэвээр байлгах тухай 20 мянга гаруй зөвлөмжийг Сытин эмхэтгэжээ.
- Таны зөвлөмжүүдийг залбиралтай адилтгаж болох уу?
- Болохгүй. Бид эрүүл мэндийн байдалдаа залбирлын аргаар нөлөөлөх гэж янз бүрээр хичээсэн ч үр дүн гараагүй. Залбирал бол бие махбодь, хүний биеийн судалгааны ямар ч агууламжгүй.
Тэрбээр арга барилаа ашиглан өвчнөө анагаадаг. 1944 оны үед тэрбээр есөн удаа шархаджээ. Хэвлийн хэсэгтээ буудуулж сумны нүхтэй болсноос гадна зүүн гарных нь яс хугарчээ. Нэгдүгээр бүлгийн тахир дутуу гэсэн тодотголтой нэгэн болсон байна. Тэр үед түүнд нэг эмч өөрийгөө эрүүл гэдэгт итгэ, тэгвэл эрүүл болно гэж зөвлөжээ. Эмчийн зөвлөгөөнд тэр итгэн даган биелүүлснээр гайхалтай үр дүн гарч буйг анзаарчээ. 1957 он гэхэд жагсаалын албанд томилогдох хэмжээний эрүүл болсон байв.
Түүнийг ийн эрүүлжсэнд гайхширсан генерал нь “Сытин чи дэлхийд цор ганцер бусын хүн юм” гэж. Сэтгэлийн хүчээр цоо эрүүл болсон Сытин мэдрэлийн системийн хэвийн ажиллагаа алдагдаж, өөриигөө өвчтэй хүн гэсэн ойлголтод баригдахаас бүхий л өвчин эхэлдэг гэсэн энгийн дүгнэлтийг гаргасан аж.
Элдэв өвчнөөс хол байхын тулд сэтгэл санаагаа тайван байлгаж, би эрүүл гэсэн ойлголтыг ухамсартаа төвлөрүүлж, сэтгэхүйгээ тогтмол шинэчилж байх хэрэгтэй гэж Георгий Николаевич зөвлөж байна.
Юрий Гагарин түүний үйлчлүүлэгч байжээ
1950-иад оны үеэс эрдэмтэд оюун санаагаар анагаах ухааныг судалж эхлэв. Георгий Николаевич Сытин энэ арга барилын гол төлөөлөгч болов. Тэрбээр сэтгэл судлал, хүний бие судлал, биологийн ухааныг судлах болж сэтгэлээ удирдах арга зөвхөн өвчнөөс өөр ямар зүйлд тустайг эрэлхийлж эхэлсэн байна. Сытиний шинэ арга барилыг сансрын нисгэгч дээр туршихаар болжээ. Юрий Гагариныг сансарт нисгэх бэлтгэлийг хийж эхэлсэн үе байв. Түүний сэтгэл зүйг харь ертөнцийн үл мэдэгдэх орчинд хэрхэн тогтвортой байлгаж, дараа нь сэтгэл зүйг хэрхэн хэвийм байдалд нь оруулах тал дээр Сытин ажиллаж эхэлжээ.
“Хүний амьдралд тохиолдож байгаагүй асуудлууд тулгарч байсан. Жингүйдлийн орчинд сансрын нисгэгчийн яс нь хүртэл уян хатан болж, хөл дээрээ ч тогтох чадваргүй болсон байлаа. Эх газар дээр байдаг шиг эрүүл, бат бөх чадварыг жингүйдлийн нөхцөлд хэвээр байлгах үүргийг би хүлээсэн юм. Арга туршлагаа сансрын нисгэгчид зааж сургасны хүчинд бүх зүйл амжилттай болж өнгөрсөн” гэж Сытин дурссан юм.
Түүний ажлын өрөөний хананд сансрын нисгэгч Виталий Жолобовын талархлын захидал бүхий жааз өлгөөтэй байдаг. Уг захидалд, “Анагаах аргын гайхамшгаараа бишрүүлсэнд талархлаа. Дэлхийн ямар ч анагаах хийж чадахгүй байгаа зүйлийг хийж байгаа нь гайхалтай” гэж онцолсон байв. Мөн бусад сансрын нисэгчдийн талархлын үгтэй ил захидлууд ч зөндөө байсан юм. Сытин сэтгэл зүйн гайхалтай зөвлөмжүүдээрээ тамирчдын амжилтад нөлөөлж байжээ. Энэ тухай манай сонин дээр цуврал нийтлэл гарч байсан билээ.
Косыгиний хувийн сонирхол
Сытиний зөвлөмжийн ачаар гарах болсон салбар салбарынхны олон амжилт ЗСБНХАУ-ын удирдлагуудын анхаарлыг татаж эхэлсэн юм. Түүнийг Намын төв хорооны гишүүд, Захиргаан дээд танхимынхан урих болов. Сайд нарын зөвлөлийн дарга Косыгин Сытинийг анагаах ухааны төв байгуулан ажилла хэмээн мөнгө хуваарилж өгчээ. Эл төв одоо ч үйл ажиллагаа явуулж байгаа. Тус төвөөр ерөнхийдөө намын томчууд үйлчлүүлдэг байж. “Нэг удаа зүрхний шигдээстэй шведийн эрдэмтэн хандсан юм. Би шведээр нэг ч үг мэдэхгүй, тэр оросоор “А” ч байхгүй. Хэрхэн нөлөөлөх үү? Би эрүүлжих зөвлөмжүүдээ оросоор уншиж өгдөг байлаа.Үр дүн ч гайхалтай байсан”.
75 насандаа Сытин наснаасаа залуужихыг хүсчээ. Найман сарын турш залуужих зөвлөмжөө уншин хэрэгжүүлжээ. Дараа нь Шинжлэх ухааны академийн мэргэжилтнүүдэд хандаж шинжилгээ өгсөн байна. Түүний биологийн нас 40 орчим гэж шинжилгээгээр тогтоосон байна. Оросын шинжлэх ухааны төв хүрээлэнгийн захирал, Шинжлэх ухааны академийн академич Констатин Судаков:
- Сытиний бие махбодь ер бусын. Түүнийг 150 наслахад гайхах зүйл байхгүй. Хүн оюунсанаагаараа урт амьдралыг хүсэн, зориход хүслээр нь болдог гэсэн байдаг.
Георгий Николаевич Сьпин:
1921 оны наймдугаар сарын 30-нд Киргизийн Ош хотноо мэндэлсэн. Хөгшрөлт болок элдэв өвчний үед өөрийн хүчээр эрүүлжих шинжлэх ухааны чиглэлийн салбарын үндэслэгч, Москвагийн нөхөн сэргээх эмчилгээний хүрээлэнгийн Сэтгэл зүйн нөхөн сэргээлтийн тэнхмийн эрхлэгч, Мюнхөн дэх Олон улсын академийн академич, анагаах, сэтгэл судлалын ухааны профессор.
Блиц :
-Та спортоор хичээллэдэг үү?
- Өдөр бүр долоон кг туухай өргөдөг. Тиймдээ ч булчин маань төмөр шиг хэвээрээ.
-Яаж амардаг вэ?
-Анд явах дуртай. Москвагийн ойролцоо үнэг, туулайтай хөөцөлдөх дуртай. Буудлагын мастер цолтой шүү, би.
-Таны зөвлөмжид сексийн чадвар сайжруулах тухай бий юу?
-Миний залуухан эхнэрийг харсан биз дээ. Тэр хэзээ ч надад сэтгэл дундуур байдаггүй. Саяхан надад 92 настай өвгөн хандаж, “Эрчүүдийн цог жавхааг буцаан ирүүлэх зөвлөмжүүд”-ийг аваад явсан. Хэвийн бэлгийн харьцаандаа орсон гэж байна лээ. Мөн сарын тэмдгийн мөчлөг нь зогссон 57 настай эмэгтэй ч хандаж байсан. Түүний цэвэршилт зогссон ч бүр хүүхэд олсон гэсэн. Над дээр уйлчихсан ирсэн. Би үр хөндөлт хийлгэхгүй байх талаар зөндөө ятгасан. Гэвч тэр өөрийнхөөрөө шийдсэн байна лээ.
-Та ямар зүйлсээр хооллодог вэ?
-Бүхнийг л иднэ. Хязгаарлалт тавьдаггүй.
- Гашуун ундаа хэрэглэдэг үү?
- Грек кагорт дуртай.

Ядаргаанаасаа салцгаая

Apxaг ядаргааны илрэх шинж тэмдэг нь сэтгэлээр хурдан унах, мартамхай болох, өглөөгүүр нойр хүрэх, эцэж сульдах, орой нь сэргэлэн, шөнө нойргүйднэ. Үе үе ханиад тусч, артерын даралт буурна. Энэ бүхний шалтгаан нь:-нойр дутуу-стресстэй удаан явах-хэт ядpax-буруу хооллолт-харшлын эсрэг эм хэрэглэх-бүх төрлийн өвчний үед илэрнэ. Нэг шалтгаанаас болж ядаргаанд орж байгаа бол анзаарагдахгүй удаан хугацаа өнгөрч болно. Харин хэд хэдэн шалтгаан давхацвал амьдралын хэвийн дэглэм алдагдахад хүргэдэг. Архаг ядаргаа нь өвчин биш харин үйл ажиллагааны хямрал юм. Гэхдээ архаг ядapгaa хүндэрснээр:-нойр булчирхай, бөөрний булчирхайн үрэвсэл-цус багадалт, судасны хатуурал, даралт ихсэх болон зүрх судасны өвчнүүд-вирусын гаралтай халдварт өвчнүүд-тархины хавдар, мэдрэлийн системийн өвчлөлд өртөх талтай.
Эмчилгээ
Архаг ядаргаанд орсон үедээ энэ бол өвчин биш гэдэг талаас нь хайхрамжгүй хандаж болохгүй. Ядаргаанд оруулж буй шалтгаанаа тодруулж эмчлэх хэрэгтэй. Үүний тулд эмчид ханд. Учир нь орчин үеийн анагаах ухаанд архаг ядаргааг эмчлэх олон үр дүнтэй арга бий.
1.Юуны өмнө өдрийн дэглэм сахь
Таны өдрийн ачаалал хэт их байхгүйн тулд хооллох цаг болон ажлын цагийн хуваариа тодорхой гаргах хэрэгтэй. Ингэвэл хэдий та ажлын ачаалал их унтаж амрах цаг бага байсан ч ачаалал ихтэй энэ хэмнэлд бие организмаа дасгаж чаддаг.
2.Хүйтэн шүршүүр
Өглөөний унд уухаас өмнө биеэ сэргээх хамгийн сайн арга бол хүйтэн шүршүүрт орох. Усан засал нь таны зүрх судасны үйл ажиллагааг тотворжуулж, бодисын солилцоог түргэсгэж өгнө.Хүйтэн шүршүүрт бас орой ч орж болно. Хэрвээ оройдоо хэт ядарсан үед биеэ сэргээмээр санагдвал хүйтэн шүршүүрт орох эсвэл мөстэй түмпэнд хөлөө дүрээрэй.
3.Биеийн тамирын дасгал
Үүнийг хүндээр тусгах хэрэгтэй. 5-10 минутын дасгал хийн өглөөг эхлэхэд л цусны эргэлт түргэсч, бие сэргэн, эерэг сэтгэл хөдлөл таныг эзэмдэх болно.Радикулидын үед тархийг тэтгэгч судаснуудад байнга ачаалал очдлг тул урьдчилан сэргийлэхийн тулд нурууны дасгалыг тогтмол хийж байх шаардлагатай. Тухайлбал, толгойгоо баруун зүүн тийш, дээш доош хүчтэй хөдөлгөх дасгалыг тогтмол хийж занш. Бас эрүүгээ цээжиндээ тулгах, толгойгоо арагш сайтар гэдийлгэх дасгалуудыг өдөр тутам хийж заншаарай.4.Муу зуршил
Алкоголь болон тамхи хэрэглэсний дараа судас тэр тусмаа тархинд атеросклероз үүсэх аюултай. Иймд архи, тамхи хэрэглэдэг хорт зуршлаасаа аль болох татгалз.
5.Зөв хооллолт
Унтахын өмнө хооллох зуршил нь нойр тавгүйрүүлэхэд хүргэнэ. Иймд цадтал хооллохоос аль болох татгалзах хэрэгтэй. Архаг ядаргааг эмчлэхэд тустай бэлдмэлийг сонгохдоо цинк, төмөр, магни, В-гийн төрлийн аминдэм, селен, аскорбины хүчил, А,Е аминдэмээр баялаг эсэхийг нь нягталж үзээрэй. Эмэгтэйчүүдийн хувьд сарын тэмдэг үзэгдсэний дараа цус багадах явдал ажиглагддаг бөгөөд ийм үед амархан эцэж сульдах шинж тэмдэг илэрдэг. Ийм хэлбэрийн цус багадалтын үед цагаан мөөг, үхэр, хонины элэг болон бөөрөөр бэлтгэсэн хоол мөн тоор, интоор жимс яншуй, төмс, өндөг, хар талх зэрэг төмрөөр баялаг хоол хүнсийг түлхүү хэрэглэ. Мөн йод, селен, магни, цинкээр баялаг далайн гаралтай загасны махан хүнс илүү тустай байх болно.
6. Жингээ барь
Хэт тарга нь яваандаа архаг ядаргаанд хүргэдэг. Илүүдэл жинтэй хүмүүс нь бусдыг бодвол зүрх судасны өвчлөлд илүү өртөмтгүй байдаг юм. Үүнээс болж амархан эцэж ядардаг. Илүүдэл жинтэй хүмүүс унтахдаа хурхирах нь зүрхний хэм тодорхой хэмжээгээр тасалдаж байна гэсэн үг бөгөөд тархины үйл ажиллагаанд ч сөргөөр нөлөөлдөг. Учир нь амьсгалын хэм алдагдан хүчилтөрөгчийн дутагдалд тодорхой хэмжээгээр ордог юм. Ингэснээр нойр муудан, өглөөгүүр нойр дутуу ядруу сэрэхээс гадна өдөр нь нозоорон, амархан ядарна.7.Эмийн ургамал
Амьдралын эрч хүчийн дутууг бас эмийн ургамлаас авч болно. Хушны самар, зэрлэг гүзлээлзгэнэ, нохойн хошуу, нимбэг, зуун наст, хүн орхоодойн үндэс, таван салаа гээд бишгүй олон эмийн ургамлыг дурьдаж болно.Эдгээр эмийн ургамлын хандыг хэрэглэснээр биеийн дархлаа сайжирч, мэдрэлийн системийн эд эсийг идэвхижүүлнэ. Ийм эмийн ургамлын хандыг үдээс өмнө өглөөгүүр хэрэглэвэл илүү сайн үйлчилдэг.Харин орой унтахын өмнө хахуун, бамбай, гаа зэрэг тайвшруулах үйлчлэл бүхий ургамлын ханд бүхий цай уувал сайн. Ингэвэл сэтгэл санааны тавгүйтлийг арилган, шөнө бөх сайн нойртой хонох боломжтой болно.

Эксгибиционизм
Тохиромжтой бус нөхцөл байдалд бэлэг эрхтнээ бусдад харуулж бэлгийн таашаал авах үзэгдлийг эксгибиционизм гэдэг. Эксгибиционист зан үйл эрэгтэйчүүдэд бараг 100 хувь илэрдэг юм. АНУ-д хийсэн нэгэн судалгаагаар коллежийн эмэгтэй оюутны 33 хувь нь эксгибиционист эрчүүдтэй тааралдсан тухайгаа өгүүлсэн байдаг.Манай улсад энэ талаар хийсэн судалгаа байдаггүй ч ийм зүйл хийдэг хүмүүс мэр сэр байдаг тухай олон хүн өгүүлдэг. Ийм хүмүүс охид эмэгтэйчүүд олноор байдаг газрын ойролцоо энэ үйлдлээ хийдэг байна.Войеристуудын адилаар эксгибиционистуудын зарим нь 12 наснаас өмнө, зарим нь 15 нас орчимтойдоо энэ зуршилд автаж эхэлон тухайгаа өгүүлсэн байдаг. Өөр нэгэн судалгаанд эдгээр хүмүүс хүүхэд ахуйдаа төдийлэн “журамтай”, халамж бүхий орчинд өсөөгүй, нийгмийн хэв журмын талаар ойлголт хангалтгүй авсан байсан тухай мэдээлсэн байдаг.Эксгибиционист хүмүүсийг сэтгэцийн эмгэгтэй гэж үзэхэд хэцүү юм. Гэвч тэдний ихэнх нь насанд хүрсэн хойноо ч өөртөө итгэл муутай, нийгмийн харилцааны наад захын чадвар эзэмшээгүй байх нь түгээмэл байдаг. Тэдний зарим нь гэр бүлтэй болсон байдаг ч гэр бүлийн харилцаандаа төдийлэн сэтгэл хангалуун байдаггүй. Эксгибиционизмын учир шалтгааи мөн л эцэслэн тогтоогдоогүй байна.Гэвч нийгэм-танин мэдэхүйн онолоор эцэг эх нь хүүхэддээ ийм зан үйлтэй болгоход нь нөлөөлөх талтай. Жишээ нь хүүхэддээ бэлэгт эрхтнээ санаандгүй ил гаргах, харуулахад нь хэт анхаарах нь хожим насанд хүрсэн хойноо бусдын анхаарлыг татахын тулд багын энэ үйлдэл нь сэргэхэд хүргэх магадлалтай гэж үздэг байна. Түүнчлэн бусадтай харилцаа тогтоож чаддаггүй, эсвэл бэлгийн харилцаанаасаа таашаал авдаггүй нь үүнд нэрмээс болдог гэж тайлбарладаг.Нийгэм-сэтгэлзүйн онол дээр тулгуурлан эксгибиционист хүмүүсийг энэ үйлдэлээ хийх үед нь эвгүй, муухай үнэртэй зүйл үнэрлүүлэх зэрэг жигшил зэвүүцэл төрүүлэх эмчилгээний хөтөлбөр хэрэгжүүлсэн нь амжилт олсон байдаг.Эмэгтэйчүүд эксгибиционист зан үйлд өртдөг тухай бид өмнө нь өгүүлсэн. Гэнэт танихгүй эрэгтэй өмнө нь бэлэг эрхтнээ харуулаад байвал тэдэнд таатай санагддаггүй бөгөөд тэд эхэндээ цочирдож, аяндаа дургүйцэж жигших сэтгэл төрдөг. Ийм тохиолдолд эмэгтэйчүүд айж цочирдсоноо тэдэнд мэдэгдүүлэхгүй байх нь хамгийн зүйтэй гэж зөвлөдөг бөгөөд эксгибиционист хүн эмэгтэй хүний цочирдож балмагдахаас нь таашаал авдаг. Иймээс маш тайван, хүйтэн царай гаргах нь хамгийн зохимжтой хувилбар юм.Эмэгтэйчүүдийн хувьд бусдын өмнө нүцгэлэн өөрийгөө хангасан, эсвэл эрчүүдэд бэлэг эрхтнээ харуулан секс хийхийг уриалсан, олон нийтийн өмнө шээсэн гэсэн тохиолдлыг эксгибиционист зан үйл гэж болох бөгөөд ийм тохиолдолд тун ховор байдаг байна.Дээр өгүүлсэн тохиолдлын ихэнхийг архинд донтой эсвэл сэтгэцийн өвчтэй эмэгтэйчүүд л үйлдсэн нь тогтоогджээ. Войеризм болон эксгибиционизмын гол сөрөг тал нь энэ зан үйлийг үйлдэхийг хүсээгүй, хүлээн зөвшөөрөөгүй хүмүүс өөрийн эрхгүй өртдөг явдал юм. Иймээс эдгээр зан үйл хийхийг ихэнх улс оронд хуулиар хорьсон байдаг.
Гиперсекшуалити
Гиперсекшуалити гэсэн нэрийн дор бэлгийн дур хүсэл нь ханадаггүй, хэвийн хэмжээиээс хэтэрсэн бэлгийн зан үйлийг (зөвхөн бэлгийн хавьтал бус) үйлдэх үзэгдлийг авч үздэг. Зарим эх сурвалжид энэ үзэгдлийг донжуанизм гэж ч нэрлэдэг. Дон Жуан гэдэг нь нэгэн шалиг эрийн тухай өгүүлдэг зохиолын гол баатрын нэрнээс үүдэлтэй билээ.Энэ нь Монголчуудын хормойн дон гэдэгтэй тохирох юм. Ийм дон эмэгтэйд тохиолдохыг нимфомани, эрэгтэйд сатриазиз гэж нэрлэдэг. “Хэвийн хэмжээнээс хэтэрсэн” гэдгийг хаалтанд хийсний учир нь хүн хүний бэлгийн дур хүсэл, бэлгийн хавьтал үйлдэх давтамж харилцан адилгүй байдаг тул алийг нь хэвийн үзэгдэл гэж үзэх нь шийгдээгүйтэй холбоотой юм.Гэр бүлийн хосын хувьд эхнэр нь хоногт хоёр удаа секс хийхийг хүсэхэд нэг хүнд энэ нь хэвийн байдлаас хэтэрсэн, нимфомани гэж хэлж болохоор байхад, өөр нэгэнд ийм эхнэртэй бол ямар сайхан юм бэ гэж санагдаж болох жишээтэй. Иймээс ч энэ нь ихээхэн маргаантай асуудал юм.Гиперсекшуалитийн хүрээнд бэлгийн дур хүсэл нь ажил хийх боловсрол эзэмших зэрэг бусад аливаа хүсэл сонирхлыг давамгайлсан тохиолдлыг авч үздэг. Үүний зэрэгцээ гиперсекшуалитийн нэг гол шинж нь ханашгүй бэлгийн дур хүсэл бөгөөд энэ нь сөрөг үр дагаварт хүргэж болохоор байхад ч үүнийгээ хянаж чадахгүй байх явдал юм.Мөн бэлгийн үйл ажиллагаанаас бүрэн сэтгэл ханаж чаддаггүй байх, дур ханахгүй байх зэрэг нь түгээмэл шинж билээ. Зарим судлаач гиперсекшуалитийг тодорхойлох цэвэр тоон шалгуурыг бий болгохыг оролдсон байдаг.Тухайлбал Кафка гэдэг судлаач хагас жилээс дээш хугацаанд долоо хоногт 7 ба түүнээс дээш удаа дур ханах тохиолдлыг гиперсекшуалити гэж үзэх шалгуурыг санал болгосон байна. Түүний судалгаанд 100 гаруй ийм эрчүүд хамрагдсан бөгөөд түүний тогтоосноор тэр дунджаар сүүлийн зургаан сарын хугацаанд долоо хоногт 7.4-8 удаа дур ханасан байжээ.Мөн энэхүү зуршил нь 19-21 насны хооронд эхэлсэн тухай өгүүлсэн байдаг. Тэд өөрийгөө хангах, удаан хугацаанд наргиж цэнгэн завхайрах, порно үзэх зэргээр дун ханадаг гэжээ.Энэхүү шалгуурыг эмэгтэйчүүдийн хувьд хэрэглэх бoлoмжгүй юм. Учир нь хэзээ ч дур ханаж үзээгүй эмэгтэйчүүд байдаг. Гэтэл зарим нь бэлгийн хавьтал үйлдэх, гар хангалга хийх зэрэг бэлгийн сэдээлтийн явцад олон дахин дур ханах чадвартай байдаг. Иймээс долоо хоногт дур ханах тоог шалгуур болгох нь эмэгтэйчүүдийн хувьд хэрэглэх боломжгүй юм,
Асфиксиофили
Хоолойгоо янз бүрийн зүйлээр боох, толгойгоо гялгар уутанд хийх зэргээр өөрийн амьсгалыг бүтээн, хүчилтөрөгчийн дутагдал үүсгэж, түүнээсээ бэлгийн таашаал авах үзэгдлийг асфиксиофили гаж нэрлэдэг.Асфиксиофили аминд маш аюултай зан үйл юм. Иймээс ч энэ үзэгдлийн талаарх мэдээлэл нь энэ зан үйлээс болж нас барсан хүмүүсийг судалсан баримт дээр тулгуурласан байдаг. Учир нь үүнийг үйлдэгчид ихэнхдээ амиа алдахгүй байх аргыг бодож төлөвлөсөн байдаг ч буруу тооцоолсноос амиа алдахад хүрдэг.АНУ-д жилд дунджаар 250-1000 хүн энэ зан үйлээс болж нас бардаг тухай мэдээлэл бий.Асфиксиофиличүүдийн дундаж нас 26 байсан. Энэхүү зуршил голдуу эрэгтэйчүүдэд тохиолддог. Хэдийгээр энэ зуршлийн талаар хийсэн судалгааны бодит тоо баримт ховор ч нас барах үедээ нүцгэн байсан, эмэгтэй хувцас өмссөн, дур ханахад чиглэсэн ямар нэгэн үйлдэл хийж байсан, порно бүхий эд зүйлс байх нь нийтлэг шинж юм. Цөөн ч гэсэн эмэгтэйчүүд ийм зуршилтай байсан тухай мэдээлэл ч байдаг.Асфиксиофилийн зан үйл үйлдэгчид нь хүчилтөрөгч дутагдах нь бэлгийн таашаал, дур ханах үеийн мэдрэмжийг хурцатгаж хүчтэй болгодог гэсэн ойлголттой байдгаас хийдэг гэж үздэг. Гэвч энэ нь үнэн эсэхийг тогтоосон нотолгоо алга.Хэдийгээр энэ нь үнэн байсан ч афиксиофили зан үйлийг үйлдэж байгаа хүн амь насаа егүүтгэх зорилгоор үүнийг хийдэггүй нь үнэн юм. Үүнийг тэд энэхүү эрсдэлт зан үйлийг хийхдээ амиа авч гарах зорилгоор сэдсэн янз бүрийн аргаас харж болно. Гэтэл бас нэг гарцаагүй үнэн бол эдгээр аргыг хэрэглэсэн ч амиа алдахаас сэргийлж чаддаггүй юм.
Зарим ховор тохиолддог бэлгийн гаж зан үйл
Бэлгийн гаж зан үйлийн ховор тохиолддог олон хэлбэр байдаг бөгөөд тэдгээрээс нилээд ховорт тооцогддог бэлгийн гаж зан үйлийн хоёр хэлбэрийн тухай өгүүлье.Хүний цогцостой бэлгийн зан үйл үйлдэж таашаал авдаг үзэгдлийг некрофили гэж нэрлэдэг. Энэ үзэгдэл маш ховор тохиолддог бөгөөд ихэвчлэн сэтгэцийн эмгэгтэй хүмүүс үүнийг үйлддэг гэж мэргэжилтнүүд үздэг.Адгуус амьтадтай бэлгийн таашаал зан үйл үйлдэж бэлгийн таашаал авах үзэгдлийг зоофили гэж нэрлэдэг. Кинсийн судалгаанд хамрагдсан хүмүүсийн 8 хувь нь зоофили зан үйл хийдэг байсан тухайгаа өгүүлсэн байдаг. Ихэвчлэн өсвөр насандаа ийм үйлдлийг үйлдэж туршсан байдаг. Мөн хөдөө, мал амьтанд илүү ойр байдаг хүмүүсийн дунд илүүтэй тохиолдсон байдаг.